คู่มือการเลี้ยงไก่กระดูกดำ

ครรชิต ชมภูพันธ์

คณะสัตวศาสตร์และเทคโนโลยี

การเลี้ยงไก่กระดูกดำ: สัตว์เศรษฐกิจทางเลือกที่น่าสนใจ

ไก่กระดูกดำเป็นสายพันธุ์ไก่พื้นเมืองที่นิยมเลี้ยงและบริโภคในพื้นที่ภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย โดยเฉพาะในจังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย และแม่ฮ่องสอน ไก่สายพันธุ์นี้มีลักษณะเด่นคือมีสีดำที่หนัง เนื้อ และกระดูก ซึ่งเกิดจากการสะสมเม็ดสีเมลานิน (Melanin) ในเนื้อเยื่อ ไก่กระดูกดำเป็นที่นิยมในหมู่ชาวจีนเนื่องจากเชื่อว่าเมื่อนำมาต้มกับยาจีนจะช่วยบำรุงกำลังร่างกายได้ดีกว่าไก่ชนิดอื่น นอกจากนี้ยังเป็นที่ต้องการในการใช้ประกอบพิธีกรรมตามความเชื่อของคนไทยอีกด้วย ด้วยคุณสมบัติพิเศษและความต้องการในตลาดที่สูง ทำให้ไก่กระดูกดำมีศักยภาพในการพัฒนาเป็นสัตว์เศรษฐกิจทางเลือกสำหรับเกษตรกรรายย่อย

ลักษณะและสายพันธุ์

ไก่กระดูกดำมีลักษณะเด่นคือมีสีดำในส่วนต่างๆ ของร่างกาย ได้แก่ ปาก ใบหน้า ลิ้น หงอน เล็บ แข้งขา ผิวหนัง กระดูก และเนื้อ ความดำนี้เกิดจากการแสดงออกของยีน Fibro melanosis (Fm) ซึ่งกระตุ้นให้เกิดการเพิ่มจำนวนเซลล์เม็ดสีดำสะสมในเนื้อเยื่อ

จากการศึกษาและคัดเลือกสายพันธุ์ไก่กระดูกดำ สามารถจำแนกได้เป็น 5 สายพันธุ์ ได้แก่:
1. ไก่กระดูกดำสีเทาคอลายแดง
2. ไก่กระดูกดำสีทอง
3. ไก่กระดูกดำสีเทาสร้อยทอง
4. ไก่กระดูกดำคอลาย
5. ไก่กระดูกดำสีขาวหรือไก่กระดูกดำชี

การเลี้ยงและการจัดการ

โรงเรือนและอุปกรณ์

โรงเรือนสำหรับเลี้ยงไก่กระดูกดำควรมีลักษณะดังนี้:
– สามารถป้องกันแดด ลม และฝนได้ดี
– มีการระบายอากาศที่ดี
– ใช้วัสดุที่หาได้ง่ายในท้องถิ่น
– สามารถทำความสะอาดและฆ่าเชื้อโรคได้ง่าย
– ป้องกันศัตรูต่างๆ ได้ดี เช่น สุนัข แมว นก และหนู

อุปกรณ์ที่จำเป็นในการเลี้ยงไก่ ได้แก่:

– ภาชนะใส่อาหารและน้ำ
– รังไข่
– คอนนอน
– กรงหรือสุ่มสำหรับอนุบาลลูกไก่

การเลี้ยงในแต่ละช่วงอายุ

1. ระยะลูกไก่ (0-3 สัปดาห์):
– ต้องการความอบอุ่นเป็นพิเศษ
– ให้อาหารที่มีโปรตีนสูง (21%)
– อาจใช้การกกด้วยแม่ไก่หรือเครื่องกก

2. ระยะไก่เล็ก (4-6 สัปดาห์):
– สามารถเลี้ยงแบบปล่อยพื้นได้
– ให้อาหารไก่เนื้อที่มีโปรตีน 19-21% สำหรับไก่ขุน
– ให้อาหารไก่ไข่ที่มีโปรตีน 19% สำหรับไก่พ่อแม่พันธุ์

3. ระยะไก่รุ่น (7-16 สัปดาห์):
– ต้องการพื้นที่มากขึ้น
– ปรับอาหารตามวัตถุประสงค์การเลี้ยง (ขุนหรือทำพันธุ์)

4. ระยะไก่รุ่น (17-25 สัปดาห์):
– เป็นช่วงก่อนการให้ไข่
– ระบบสืบพันธุ์มีการพัฒนาอย่างรวดเร็ว

5. ระยะไก่พ่อแม่พันธุ์ (26-78 สัปดาห์):
– ควรมีอัตราส่วนพ่อพันธุ์ต่อแม่พันธุ์ประมาณ 1:5 ถึง 1:10
– ให้อาหารที่มีโปรตีน 17-18% และแคลเซียมสูง (3.75%)

การให้อาหาร

– ควรใช้หัวอาหารผสมกับวัตถุดิบในท้องถิ่น เช่น ปลายข้าว รำ
– เสริมด้วยพืชสด เช่น หญ้าขน ใบกระถิน
– จัดหาภาชนะสำหรับใส่อาหารและน้ำที่เหมาะสม
– ปรับสูตรอาหารตามช่วงอายุและวัตถุประสงค์การเลี้ยง

การให้แสง

การให้แสงมีความสำคัญต่อการกระตุ้นระบบสืบพันธุ์ของไก่ ควรควบคุมแสงให้เหมาะสมในแต่ละช่วงอายุ โดยเฉพาะในช่วงไก่รุ่นและไก่ให้ไข่

การฟักไข่

การฟักไข่สามารถทำได้ 2 วิธี คือ:

1. ให้แม่ไก่ฟักเอง:
– เหมาะสำหรับการเลี้ยงขนาดเล็ก
– แม่ไก่จะใช้เวลาฟัก 21 วัน

2. ใช้เครื่องฟักไข่:
– เหมาะสำหรับการเลี้ยงเชิงพาณิชย์
– ควรคัดเลือกไข่ฟักที่มีคุณภาพดี
– ควบคุมอุณหภูมิและความชื้นในตู้ฟักให้เหมาะสม
– มีการกลับไข่สม่ำเสมอ

การปรับปรุงพันธุ์

เพื่อรักษาและพัฒนาคุณภาพของไก่กระดูกดำ ควรมีการปฏิบัติดังนี้:
– คัดเลือกลักษณะไก่ที่ดีไว้ทำพันธุ์
– หลีกเลี่ยงการผสมเลือดชิด
– มีการแลกเปลี่ยนพ่อพันธุ์กับฝูงอื่น
– คัดทิ้งไก่ที่มีลักษณะไม่ดีหรืออ่อนแอ

ไก่กระดูกดำเป็นสัตว์เศรษฐกิจทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับเกษตรกรรายย่อย ด้วยคุณสมบัติพิเศษและความต้องการในตลาดที่สูง การเลี้ยงไก่กระดูกดำให้ประสบความสำเร็จต้องอาศัยการจัดการที่ดีในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การเลือกสายพันธุ์ การเลี้ยงดู การให้อาหาร การจัดการด้านสุขภาพ ไปจนถึงการปรับปรุงพันธุ์ หากทำได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม การเลี้ยงไก่กระดูกดำจะสามารถสร้างรายได้ที่ดีให้แก่เกษตรกร และตอบสนองความต้องการของตลาดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

อ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ : https://kb.mju.ac.th/assets/img/articleFile/2566121430aa4a881de34810808ed38e8fce4a66.pdf

ติดต่อและสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ : นายครรชิต ชมภูพันธ์ สังกัด :คณะสัตวศาสตร์และเทคโนโลยี โทรศัพท์ : 053-875489,053-875432