ติ๊สี่ก่าจึ๊ (ยามือหัก)

ชื่อทางการ สะพานก๊น

ชื่อวิทยาศาสตร์ Caprifoliace (Sambucus javanica Blume)

ติ๊สี่ก่าจึ๊ แปลตรง ๆ เป็นภาษาไทยว่า “ยามือหัก” ซึ่งมาจากคำ 2 คำ มารวมกันคือ ติ๊สี่ และ ก่าจึ๊ คำว่า ติ๊สี่ แปลว่า ยา ส่วนคำว่า ก่าจิ๊ นั้นถ้าเรียกโดด ๆ หรือ เรียกคำเดียว มาจากคำว่า จึ๊ก้า ซึ่งแปลว่า มือหัก แต่พอเอาคำ 2 คำมารวมกัน และเรียกเป็น ติ๊สี่ก่าจึ๊ เพื่อให้คำสอดคล้อง และสื่อความหมายในการเรียกชื่อตามสรรพคุณที่ใช้ในการรักษา มักขึ้นตามภูมิศาสตร์และสภาพอากาศ ที่มีความชื้นสูง เช่น บริเวณลำห้วย ที่มีน้ำไหลผ่าน ป่าดิบชื้น หรือป่าต้นน้ำ

ติ๊สี่ก่าจึ๊ เป็นพืชยืนต้นขนาดกลาง ลำต้นสีเขียวสด ใบเรียวยาว ใบแก่สีเขียวเข้ม ใบอ่อนสีเขียวอ่อน ข้อของลำต้นประกอบด้วย กิ่ง 2 ก้าน 2 ใบ และ 1 ลำต้น ลำข้ออ่อนเปราะบางหักง่าย

ติ๊สี่ก่าจึ๊ มีสรรพคุณทางยาในการรักษากระดูกหัก ข้อพลิก โดยวิธีการนำยอดใบอ่อนมารมควัน แล้วขยำให้น้ำยาออกมาหมาด ๆ มาประคบบริเวณ ที่ต้องการรักษา จากนั้น พันทับด้วยผ้าบาง ๆ ทิ้งไว้ 24 ชม และทำซ้ำ ๆ จนกว่าจะหายเป็นปกติ

ความเชื่อในการใช้สมุนไพร เพื่อการรักษา

ความเชื่อในการใช้สมุนไพรเพื่อการรักษาที่ได้ผลดีที่สุด และสมุนไพรมีคุณภาพที่สุด คือทุกครั้ง ทุกกรณีและทุกชนิดของสมุนไพร นั้น ระหว่างเดินทางไปเก็บสมุนไพรต้องไม่มีคนทักว่าไปไหน พ่อไปเจอสมุนไพรแล้วก่อนลงมือเก็บ ต้องทำพิธีขอซื้อจากต้นสมุนไพรที่ต้องการเก็บโดยการเด็ดใบมา 2 ใบ ใบนึงวางคว่ำหน้าลง อีกใบวางหงายหน้าขึ้น แล้วนำยาสูบ (ยาเส้น) ที่พกติดตัวมาวางบนใบสมุนไพรที่เด็ดมาทั้ง 2 ใบ ปริมาณเล็กน้อย แล้วกล่าวบทสวด (คำขอ) ว่า “เหน่อแก๊สะร่า เหน่อแก๊ปุนา เหน่อแก๊ติ๊สี่ เหน่อแก๊เต๊อะป่า เจ่อเก๊อะขู่เหน่นา เจ่อเก่อมาเหน่นา บลาต่าจุ๊ บลาต่าชา เกเหน่ปา กวาเหน่ปา ซูเหน่ปา โปเหน่ปา”

สามารถดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ https://youtu.be/HdMqknNQYks

ผู้ให้ข้อมูล : จอแนะ นันทวิเชียรฤทธิ์ (ปราชญ์พื้นบ้าน)
ผู้เก็บข้อมูล : ณรงณ์ ณรงค์ชัยปัญญา