Northern Articles

ประเพณีเลี้ยงผีปู่ย่า เป็นประเพณีล้านนาทางภาคเหนือ สืบเนื่องกันมารุ่นต่อรุ่น โดยประเพณีเลี้ยงผีปู่ย่า แบบโบราณล้านนา หรือการเลี้ยงผีประจำตระกูล หรือที่เรียกกันว่าผีบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว เหล่าลูกหลานก็จะสร้างหอไว้ทางเบื้องทิศหัวนอน (ทิศตะวันออก) หรือในสถานที่ที่เห็นว่าสมควร บนหอจะมีหิ้งวางเครื่องบูชา เช่น พานดอกไม้ ธูปเทียน น้ำต้น (คนโท) วางเอาไว้ โดยจะมีดอกไม้ ธูปเทียน อาหาร หวานคาว บวงสรวงอัญเชิญดวงวิญญาณของผีปู่ย่า ให้มาสถิตอยู่ในศาล เพื่อพิทักษ์รักษาลูกหลาน ตลอดจนเครือญาติจะต้องถือผีปู่ย่าวงศ์เดียวกัน การเลี้ยงผีปู่ย่าโดยทั่วไปจะนิยมเลี้ยงในเดือนเมษายนถึงเดือนมิถุนายน แต่ด้วยความไม่สะดวกที่ญาติพี่น้องอยู่ห่างไกลกัน นานวันจะหวนกลับบ้านในช่วงปีใหม่สงกรานต์ ก็อาจใช้ช่วงเวลานี้เลี้ยงผีก็ได้ หรือหากลำบากที่จะต้องเดินทางมาร่วมพิธีเลี้ยงผี […]

เมื่อเด็กหนุ่มสาวน้อยชนเผ่าปกาเกอะญอได้เจริญเติบโตขึ้นเป็นหนุ่มเป็นสาวเต็มตัวแล้ว สิ่งสวยงามที่จะเกิดขึ้นต่อมาก็หนีไม่พ้นความรักใคร่ชอบพอกันตามธรรมชาติที่ถูกกำหนดไว้ หากหนุ่มสาวคู่ใดรักใคร่ชอบพอกันจนความรักเบ่งบาน เป็นที่รับรู้และยอมรับของผู้เป็นบิดามารดาและญาติผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่ายแล้ว พิธีกรรมแห่งความรักของทั้งคู่ก็จะเริ่มดำเนินขึ้น เพื่อความถูกต้องตามกฎประเพณีและวัฒนธรรมของชนเผ่าที่สืบทอดกันมายาวนานจากรุ่นสู่รุ่น โดยผู้เป็นบิดามารดาและญาติผู้ใหญ่ของฝ่ายหญิงจะปรึกษาหารือกันแบบวงในเพื่อหาข้อสรุปคู่หนุ่มสาว เมื่อได้ข้อสรุปว่าหนุ่มสาวคู่นี้เหมาะสมแก่การคู่ครองแล้ว ก็จะนำไปสู่การพิจารณาคัดเลือกตัวบุคคลหรือกลุ่มบุคคลภายในหมู่บ้าน ที่ได้รับการยอมรับและไว้วางใจจากฝ่ายหญิง เพื่อเป็นตัวแทนไปพูดคุยเจรจาและขอคำมั่นสัญญาจากฝ่ายชาย เมื่อตัวแทนฝ่ายหญิงได้รับคำมั่นสัญญาจากฝ่ายชายแล้ว จะนำไปสู่กิจกรรมความรักอย่างเป็นทางการครั้งแรกระหว่างครอบครัวฝ่ายหญิงและฝ่ายชาย เพื่อพูดคุยหารือรายละเอียดของงานแต่งงาน กำหนดวันหมั้นหมาย และนัดหมายวันแต่งงานของคู่หนุ่มสาว ในวันหมั้นหมายนั้น ฝ่ายชายจะมีการส่งตัวแทนหรือเถ้าแก่ไปทำพิธีการหมั้นหมายฝ่ายหญิง ซึ่งในพิธีฝ่ายหญิงจะมีการนำไก่หนึ่งคู่มาทำอาหารเพื่อเลี้ยงรับรองตัวแทนหรือเถ้าแก่ฝ่ายชาย เพื่อแสดงเจตนารมณ์ถึงการให้เกียรติ ยามเช้าวันรุ่งขึ้นถัดไปสถานะคู่หนุ่มสาวจะเปลี่ยนไปเป็นเจ้าบ่าวและเจ้าสาว โดยมีกำหนดการนัดหมายเจ้าบ่าว ญาติพี่น้อง และมิตรสหาย เดินทางไปพบเจ้าสาวเพื่อดำเนินการทำพิธีแต่งงานให้ถูกต้องตามกฎประเพณีและวัฒนธรรมต่อไป ซึ่งการแต่งงาน “ดึเทาะโค่เบล” หมูตัวแรกที่ถูกล้มเพื่อทำพิธีสำคัญในงานแต่งงานนั้น ภาษาท้องถิ่นเรียกว่า “เทาะเตาะ” […]

ชื่อท้องถิ่น (บ้านห้วยผักกูด)… ซูเลที ซูเลที เป็นพืชและเป็นสมุนไพรท้องถิ่น เป็นพืชยืนต้นขนาดเล็ก มีลักษณะทางกายภาพ ลำต้นตรงห่อหุ้มด้วยกาบใบ สีน้ำตาลแดง กิ่งตรงสีแดงปนเขียวใบยาวอ่อนนุ่ม ใบแก่มีสีเขียวเข้ม ใบอ่อนสีเขียวเหลือง มักขึ้นตามภูมิศาสตร์ และสภาพอากาศที่มีความชื้นสูง เช่น ป่าต้นน้ำ ป่าดิบชื้น หรือบริเวณลำห้วยที่มีน้ำไหลผ่านตลอดทั้งปี ซูเลที เป็นสมุนไพรอีกชนิดหนึ่งที่ได้รับการขนานนามว่า “ติ๊สีพะโดะ” ซึ่งแปลว่า ยาหลวง เพราะมีฤทธิ์ทางยาที่ใช้รักษาได้ผลดี และเห็นผลเร็ว ซูเลที ที่มีสรรพคุณทางยาที่ใช้รักษาอาการบวมต่าง ๆ และรักษาอาการเบาหวาน โดยการใช้ส่วนรากนำมาต้มน้ำดื่ม […]

ชื่อท้องถิ่น (บ้านห้วยผักกูด)….. ซวาอะหน่อเอะกวีคี ซวาอะหน่อเอะกวีคี เป็นพืชและเป็นสมุนไพรท้องถิ่น  เป็นพืชยืนต้นขนาดกลาง มีลักษณะทางกายภาพ ลำต้นสีดำ ผิวเรียบ ใบแก่สีเขียวเข้ม เรียบมัน ใบอ่อนสีน้ำตาลแดง ดอกมีลักษณะกลมสีขาว มักขึ้นตามภูมิศาสตร์ และสภาพอากาศที่มีความชื้นสูง เช่น ป่าต้นน้ำ ป่าดิบชื้น หรือบริเวณลำห้วยที่มีน้ำไหลผ่านตลอดทั้งปี ซวาอะหน่อเอะกวิคี มีลักษณพิเศษและแตกต่างจากสมุนไพรทั่วไป คือ มีกลิ่นเหม็นมาก แต่มีสรรพคุณทางยาในการรักษาอาการเหนื่อยล้าได้ดีมาก และสามารถนำไปผสมกับยาสมุนไพรชนิดอื่น ๆ ได้ด้วย  ซึ่งสามารถใช้ได้ทุกส่วนของพืช ลำต้นและกิ่งเหมาะสำหรับต้มเพื่อดื่ม ส่วนกิ่งหรือลำต้น […]

ชื่อท้องถิ่น (บ้านห้วยผักกูด)…. เส่ซูควา (ตัวผู้) เส่ซูควา  (ตัวผู้) เป็นพืชและเป็นสมุนไพรท้องถิ่นชั้นดี  เป็นพืชยืนต้นขนาดเล็ก มีลักษณะทางกายภาพ มีลำต้นตรงมีกิ่งห่าง ลำต้นมีสีครีมปนแดง มีใบกว้างสีเขียวเข้ม มักขึ้นตามภูมิศาสตร์และสภาพอากาศที่มีความชื้นสูง เช่น ป่าต้นน้ำ ป่าดิบชื้น หรือบริเวณลำห้วยที่มีน้ำไหลผ่านตลอดทั้งปี เส่ซูควา ได้รับความนิยมอย่างมากและมีชื่อเสียงในท้องถิ่น จนได้รับการขนานนามว่า “ติ๊สี่พะโดะ” ซึ่งแปลว่า  “ยาหลวง” เนื่องจากมีสรรพคุณทางยาที่หลากหลายและไดพ้ผลที่เร็วและดี ในการรักษา เส่ซูควา (ตัวผู้) จะมีฤทธิ์ทางยาที่แรงกว่าตัวเมีย ซึ่งรักษาได้ทั้งคนและสัตว์ โดยเฉพาะรักษาช้างที่ชาวบ้านทำกันมายาวนาน […]

ชื่อท้องถิ่น (บ้านห้วยผักกูด)   เก่อกรือทอ เก่อกรือทอ เป็นพืชและเป็นสมุรไพรท้องถิ่น เป็นพืชยืนต้นขนาดกลาง มีลักษณะทางกายภาพ ลำต้นอวบเตี้ยสีน้ำตาลปนดำ ใบกว้าง อ่อนนุ่ม สีเขียว ก้านใบยาวคล้ายก้านใบเผือก ลูกอ่อนมีสีเขียว ลูกแก่มีสีส้ม มักขึ้นตามภูมิศาสตร์และสภาพอากาศที่มีความชื้นสูงมาก เช่น ป่าต้นน้ำ ป่าดิบชื้น หรือบริเวณลำห้วยที่มีน้ำไหลผ่านตลอดทั้งปี เก่อกรือทอ เป็นพืชที่มีฤทธิ์คันมาก โดยเฉพาะใบ แต่มีสรรพคุณทางยาในการรักษาอาการพิษจากบุ้ง (แมงบ้ง) ได้ผลดีมาก ซึ่งผู้ใช้ต้องมีความรู้และใช้ด้วยความระมัดระวัง โดยใช้ลำต้นตัดเป็นแผ่นบาง ๆ แล้วใช้เกลือทา มาประคบบริเวณที่ถูกพิษจากบุ้ง […]

ชื่อท้องถิ่น (บ้านห้วยผักกูด) เส่ซูควา (ตัวเมีย) เส่ซูควา เป็นพืชและเป็นสมุนไพรท้องถิ่นชั้นดี เป็นพืชยืนต้นขนาดเล็ก มีลักษณะทางกายภาพ มีลำต้นตรง มีกิ่งห่าง ลำต้นมีสีครีมปนแดง มีใบกว้างสีเขียวเข้ม มักขึ้นตามภูมิศาสตร์ และสภาพอากาศที่มีความชื้นสูง เช่น ป่าต้นน้ำ ป่าดิบชื้น หรือบริเวณลำห้วยที่มีน้ำไหลผ่านตลอดทั้งปี เส่ซูควา ได้รับความนิยมอย่างมากและมีชื่อเสียงในท้องถิ่น จนได้รับการขนานนามว่า “ติ๊สี่พะโดะ” ซึ่งแปลว่า “ยาหลวง” เนื่องจากมีสรรพคุณทางยาที่หลากหลาย ใช้ได้ผลดีและรวดเร็ว สามารถรักษาได้ทั้งคนและสัตว์ โดยเฉพาะรักษาช้างที่ทำกันมายาวนาน รสชาติขม เป็นยาสมุนไพรที่รักษาแผลได้ทุกชนิด […]

ชื่อท้องถิ่น (บ้านห้วยผักกูด) มวีหมื่อ มวีหมื่อ เป็นพืชและเป็นสมุนไพรท้องถิ่น เป็นพืชยืนต้นขนาดเล็ก มีลักษณะลำต้นโค้งงอ ลำต้นข้อแก่มีสีน้ำตาลอ่อน ลำต้นข้ออ่อนมีสีเขียวเข้ม ใบเรียวยาว และเป็นแฉกเล็ก ๆ รอบใบ ใบแก่มีสีเขียวเข้ม ใบอ่อนมีสีน้ำตาลอ่อน และมีดอกเป็นชุด ๆ สีเขียวอ่อนซึ่งจะเปลี่ยนเป็นลูกตามฤดูกาล มักขึ้นตามภูมิศาสตร์และสภาพอากาศที่มีความชื้นสูง เช่น ป่าต้นน้ำ ป่าดิบชื้น หรือบริเวณลำห้วยที่มีน้ำไหลผ่านตลอดทั้งปี มวีหมื่อ มีสรรพคุณทางยาในการรักษาอาการปวดข้อ ซึ่งได้รับความนิยมจากผู้สูงอายุอย่างมาก โดยวิธีการใช้ส่วนรากของพืชนำมาต้มน้ำ เพื่อดื่ม และนวดประคบบริเวณที่ปวด ไม่มีรสชาติ […]

ชื่อท้องถิ่น (บ้านห้วยผักกูด ) โจโก โจโก เป็นพืชและเป็นสมุนไพรท้องถิ่น เป็นพืชยืนต้นขนาดเล็ก มีลักษณะใบกว้าง ใบแก่สีเขียวเข้ม ใบอ่อนสีเขียวปนเหลือง ลำต้นข้อแก่มีสีครีม ลำต้นข้ออ่อนสีเขียวเข้ม มีรากขนาดเล็กและตื้น และรากฝอยกระจาย รากโผล่เหนือพื้นดินประมาณ 10 ซม มักขึ้นตามภูมิศาสตร์และสภาพอากาศที่มีความชื้นสูง เช่น ป่าดิบชื้น ป่าต้นน้ำ หรือบริเวณลำห้วยที่มีน้ำไหลผ่านตลอดทั้งปี โจโก มีสรรพคุณทางยาในการรักษาอาการม้ามโตผิดปกติ โดยการใช้ส่วนรากของพืชมาต้มน้ำเพื่อดื่ม มีรสชาติขม ต้องดื่มอย่างต่อเนื่องจนกว่าม้ามจะเล็กลงและหายเป็นปกติ และหยุดดื่ม สามารถดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ทางช่อง Youtube […]