มัลเบอร์รี (Mulberry) อยู่ในสกุล Moraceae ชื่อวิทยาศาสตร์ Morus spp. สามารถเจริญเติบโตและ ปรับตัวได้ดีในหลายสภาพภูมิอากาศเป็นที่นิยมบริโภคกัน อย่างแพร่หลาย สามารถรับประทานสดและแปรรูปได้ หลากหลาย เช่น แต่งหน้าเค้ก ทำแยม น้ำมัลเบอร์รีเข้มข้น
เทคนิคการโน้มกิ่งและการจัดกิ่งขึ้นค้าง การจัดการกิ่งอย่างเป็นระเบียบและประณีต จะสามารถกระตุ้นให้ออกดอกและติดผลได้ตลอดทั้งปี ทำผลผลิตให้มีคุณภาพดีและสม่ำเสมอ
ตั้งตรงขึ้นไปเหนือระดับค้าง
หลังปลูกมัลเบอร์รี่ ให้เลี้ยงกิ่งยอดเพียง 2 กิ่ง ตั้งตรงขึ้นไปเหนือระดับค้าง มีความยาวข้างละประมาณ 1.00-1.50 เมตร
โน้มกิ่งทั้งสองลง ด้วยความระมัดระวัง ไม่ให้กิ่งฉีกขาด เสียหาย โดยค่อย ๆ โน้มลงบนค้าง แล้วผูกด้วยเชือก ที่ยืดหยุ่นได้ เช่น เศษผ้ายืด เทปพลาสติก ผูกเป็น เปลาะ ๆ ไปตามความยาวระดับค้างขนานกับพื้นดิน โดยต้องปล่อยให้ปลายยอดยาว 50-60
ระหว่างที่เลี้ยงกิ่งให้ไต่ขนานบนค้างนี้ ตรงบริเวณโคนกิ่งหรือบริเวณที่ใกล้ ๆ มุมหรือง่ามกิ่งที่แยก ออกไปสองข้าง ซ้าย-ขวา มักจะเกิดกิ่งกระโดง (cane) ขึ้นมาก่อนและแข็งแรงกว่ากึ่งถัดไปควรมีการควบคุมระดับความความสูงไม่ให้ยาวเกินไป โดยทำการเด็ดยอด (pinch) หรือตัดเหลือตอไว้ประมาณ 20-25 เซนติเมตร
จากนั้นเลี้ยงกิ่งย่อย (cane) ต่อไป และหมั่นคอยตัดแต่งกิ่งที่ไม่ต้องการออกทิ้ง จนกระทั่งถึงมีสีน้ำตาล
โน้มกิ่งย่อย (cane) ที่ตั้งขึ้น ลงบนค้างที่เตรียมไว้แล้ว ใช้เชือกผูกไว้ที่ปลาย จะได้ค้างมัลเบอร์รี่รูปอุโมงค์ สามารถเดินลอดผ่านเข้าไปปฏิบัติงานได้อย่างสะดวกและเป็นระเบียบ
การโน้มกิ่งรูปโค้งเช่นนี้ จะสามารถบังคับหรือ กระตุ้นให้เกิดยอดใหม่ออกมาพร้อมช่อดอกทุกครั้ง ดังนั้นหากกระตุ้นให้มีการแตกยอดอ่อนอยู่เสมอ ก็จะได้ผลผลิตอย่างเสมอเช่นกัน
กิ่ง cane คล้ายคันธนรูปโค้งนี้ แต่ละต้นมีประมาณ 40 กิ่ง แต่ละกิ่ง cane จะมีความยาวประมาณ 1-1.50 เมตร สามารถบังคับให้เกิดยอดใหม่ได้ 15-20 ยอดใหม่ ทำให้ได้ผลผลิตยอดละประมาณ 10 ผล จึงได้ผลผลิตประมาณ 150-200 ผลต่อกิ่ง
การเก็บเกี่ยวผลผลิตมัลเบอร์รี่ระบบค้าง สามารถทำได้อย่างง่ายดาย เก็บได้อย่างทั่วถึง ประหยัดเวลา ตลอดจนพัฒนาสวนให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร โดยให้นักท่องเที่ยวสามารถเข้าไปเก็บผลมัลเบอร์รี่ได้เองตามความพอใจ
หลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตมัลเบอร์รี่ครั้งแรก แล้วให้พักต้นไว้ประมาณ 1-2 เดือน แล้วทําการตัดแต่งให้เหลือตาบนตอ 4-5 ตา เพื่อให้ผลผลิตบน กิ่งใหม่นี้ในครั้งต่อไป
การบังคับมัลเบอร์รี่เพื่อให้ได้ผลผลิตครั้งต่อ ๆ ไป ให้ทำการตัดแต่งบนบริเวณตอที่เหลือตาไว้ครั้งแรก 4-5 ตา ครั้งที่ 2 เหลือตาไว้ 2-3 ตา ครั้งที่ 3 เหลือไว้ 4-5 ตา หลังจากนั้นทำการตัดกิ่ง cane ออก แล้วเลี้ยงกิ่งขึ้นมาทดแทนกิ่งเดิม ทำเช่นนี้เพื่อบังคับให้มัลเบอร์รี่ให้ผลผลิต นอกฤดูกาล
การเตรียมต้นมัลเบอร์รี่ และขั้นตอนการบังคับกิ่ง ให้มีการติดดอก ออกผลนอกฤดูกาล ของมัลเบอร์รี่ระบบค้าง
การวางแผนผลิตมัลเบอร์รี่เพื่อรับประทานผลสด ให้มีผลผลิตทุกเดือน (12 ครั้ง) ต้องหลังจากปีที่ 2 เป็นต้นไป และต้องแบ่งแปลงปลูกออกเป็น 4 แปลงย่อย
โดย นายนิคม วงศ์นันตา
นักวิชาการเกษตรชำนาญการพิเศษ สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้
ติดต่อสอบถามได้ที่ : ฝ่ายนวัตกรรมและถ่ายทอดเทคโนโลยี สํานักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ เชียงใหม่ 50290 โทรศัพท์ : 0 5387 3429 มือถือ : 08 1951 6287
Illustration : https://pixabay.com/