การสำรวจความหลากหลายของชนิดปลาทะเลที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ บริเวณแนวปะการังน้ำตื้น (หินละแม) มหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร
วีรชัย เพชรสุทธิ์
มหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร
มหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร ภายใต้การนำของอาจารย์วีรชัย เพชรสุทธิ์ ได้ดำเนินโครงการสำรวจความหลากหลายของชนิดปลาทะเลที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจบริเวณแนวปะการังน้ำตื้น (หินละแม) เพื่อสนองพระราชดำริในโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.) โครงการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจ รวบรวม และเก็บรักษาข้อมูลเกี่ยวกับปลาทะเลเศรษฐกิจในพื้นที่ดังกล่าว
พื้นที่ศึกษา:
การสำรวจดำเนินการในบริเวณแนวปะการังน้ำตื้นหินละแม ซึ่งตั้งอยู่ด้านหน้ามหาวิทยาลัยแม่โจ้-ชุมพร ห่างจากชายฝั่งประมาณ 1.5 กิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่มากกว่า 107 ไร่ นอกเขตอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะชุมพร พื้นที่สำรวจมีระยะทางโดยรอบประมาณ 12 กิโลเมตร ที่ระดับความลึกของน้ำ 0.5-3.0 เมตร
วิธีการสำรวจ: ทีมวิจัยใช้วิธี Visual Census Technique บนแนวสำรวจใต้น้ำแบบ belt transect โดยกำหนดจุดสำรวจ 7 สถานี ดำเนินการระหว่างเดือนกรกฎาคมถึงกันยายน 2563
ผลการสำรวจ:
- ความหลากหลายของปลา:
- พบปลาทั้งหมด 17 ครอบครัว 34 ชนิด
- ปลาที่พบบ่อย ได้แก่ ปลาสลิดหินแขก ปลาสลิดหินบั้งหางมน ปลาสลิดหิน ปลากระรอกแดง ปลาข้าวเม่าน้ำลึก และปลาทรายขาวหลังขาว
- ปลาดัชนี:
- ชนิดเด่น ได้แก่ ปลาผีเสื้อนกกระจิบ และปลาผีเสื้อแปดขีด
- ปลาเศรษฐกิจ:
- ชนิดเด่น ได้แก่ ปลากะรังแถบน้ำตาล ปลากะรังดอกแดง ปลากะรังท้องกำปั่น ปลาเก๋าดอกหางตัด ปลากะพงข้างปาน และปลากะพงเหลือง
- พฤติกรรมที่น่าสนใจ:
- ปลาที่พบเป็นฝูง: ปลาสลิดหินแขก และปลาสลิดหินบั้งหางมน
- ปลาที่อาศัยเดี่ยว: ปลากระเบนจุดฟ้า (บริเวณผืนทรายระหว่างกองหินหรือปะการัง)
- ปลาที่หากินเป็นฝูง: ปลาแพะลายด่าง (บริเวณผืนทรายระหว่างกองหิน)
- ปลาที่กัดกินปะการัง: ปลานกขุนทองเขียวพระอินทร์ และปลานกแก้ว
- ปลาที่ว่ายวนเหนือแนวปะการัง: ปลาสีกุนข้างเหลือง
คุณภาพน้ำ:
การตรวจวัดคุณภาพน้ำบางประการทางเคมีและฟิสิกส์ในบริเวณแนวกองหินละแม (กรังแห้ง) พบว่า:
- ความลึกของน้ำทะเล: 0.5 – 4 เมตร
- อุณหภูมิของน้ำทะเล: 28 – 32 องศาเซลเซียส
- ความเค็มของน้ำทะเล: 27 – 32 ppt (ส่วนในพันส่วน)
- ความโปร่งใสของน้ำทะเล: เฉลี่ย 2.5 เมตร
- ปริมาณออกซิเจนที่ละลายในน้ำทะเล (DO): 8.25 – 9.35 มิลลิกรัมต่อลิตร
- ความเป็นกรด-ด่างของน้ำทะเล (pH): 8.3 – 8.58
ความสำคัญของโครงการ:
โครงการนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ ซึ่งมีความสำคัญในการสืบสานพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติของประเทศไทย การศึกษานี้ไม่เพียงแต่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับความหลากหลายของปลาทะเลในพื้นที่เท่านั้น แต่ยังช่วยในการสร้างฐานข้อมูลทรัพยากรท้องถิ่นที่สำคัญ ซึ่งสามารถนำไปใช้ในการวางแผนการอนุรักษ์และการจัดการทรัพยากรทางทะเลอย่างยั่งยืนในอนาคต
ข้อมูลจากการสำรวจนี้มีคุณค่าอย่างยิ่งต่อการศึกษาระบบนิเวศทางทะเลในพื้นที่ชายฝั่งจังหวัดชุมพร และสามารถใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานสำหรับการติดตามการเปลี่ยนแปลงของประชากรปลาและสภาพแวดล้อมทางทะเลในระยะยาว นอกจากนี้ ยังเป็นการสนับสนุนการพัฒนาองค์ความรู้และการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติให้แก่ชุมชนท้องถิ่นและนักศึกษา
โครงการนี้แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของความร่วมมือระหว่างสถาบันการศึกษา ชุมชนท้องถิ่น และโครงการพระราชดำริในการอนุรักษ์และศึกษาทรัพยากรธรรมชาติของประเทศไทย ซึ่งเป็นแบบอย่างที่ดีของการบูรณาการความรู้ทางวิชาการกับการพัฒนาท้องถิ่นอย่างยั่งยืน
อ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ : https://kb.mju.ac.th/assets/img/articleFile/256404010021af01d276448cbf38f262d28cecc4.pdf
วีรชัย เพชรสุทธิ์ โครงการให้คาปรึกษาข้อมูลเทคโนโลยีและประชาสัมพันธ์ คลินิกเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยแม่โจ้ – ชุมพร
มหาวิทยาลัยแม่โจ้
2566
ชุมพร