การเลี้ยงหนอนแมลง BSF เพื่อเป็นแหล่งโปรตีนทดแทนอาหารเม็ดสำหรับสัตว์น้ำ

การเลี้ยงหนอนแมลง BSF เพื่อเป็นแหล่งโปรตีนทดแทนอาหารเม็ดสำหรับสัตว์น้ำ

เทพพิทักษ์ บุญทา

คณะเทคโนโลยีการประมงและทรัพยากรทางน้ำ

การเลี้ยงหนอนแมลง BSF เพื่อเป็นแหล่งโปรตีนทดแทนอาหารเม็ดสำหรับสัตว์น้ำ

ปัจจุบันเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์น้ำและสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำประสบปัญหาต้นทุนค่าอาหารสำเร็จรูปที่มีราคาสูง คิดเป็น 50-60% ของต้นทุนการเลี้ยง โดยเฉพาะปลาป่นซึ่งเป็นแหล่งโปรตีนหลักมีราคาแพงถึง 50-60 บาทต่อกิโลกรัม ทำให้เกิดผลกระทบต่อการประกอบอาชีพของเกษตรกร การใช้หนอนแมลง Black Soldier Fly (BSF) จึงเป็นทางเลือกที่น่าสนใจในการทดแทนโปรตีนจากปลาป่นและลดต้นทุนค่าอาหาร

วงจรชีวิตและคุณค่าทางโภชนาการของหนอนแมลง BSF

แมลง BSF หรือ Black Soldier Fly มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Hermetia illucens L. มีวงจรชีวิตประมาณ 1-2 เดือน แบ่งเป็น 5 ระยะ ได้แก่ ไข่ ตัวหนอน ระยะก่อนเข้าดักแด้ ดักแด้ และตัวเต็มวัย โดยระยะที่เหมาะสมในการนำมาใช้เป็นอาหารสัตว์คือระยะก่อนเข้าดักแด้ ซึ่งมีโปรตีนสูงถึง 39-56% และมีไขมันคุณภาพดี 25-35% ประกอบด้วยกรดลอริก โอเมก้า 3, 6 และ 9 ในปริมาณสูง รวมทั้งมีกรดอะมิโนที่จำเป็นและแร่ธาตุต่างๆ เช่น แคลเซียม และฟอสฟอรัส

การเพาะเลี้ยงหนอนแมลง BSF

การเพาะเลี้ยงหนอนแมลง BSF สามารถทำได้หลายระดับตั้งแต่ระดับอุตสาหกรรมจนถึงระดับครัวเรือน โดยมีขั้นตอนหลัก 2 ส่วนคือ:

1. การเลี้ยงพ่อแม่พันธุ์เพื่อเก็บไข่
2. การเลี้ยงตัวหนอนเพื่อนำไปใช้ประโยชน์

สำหรับการเลี้ยงในระดับครัวเรือน สามารถทำได้โดยใช้วิธีการเลี้ยงแบบเปียก โดยมีขั้นตอนดังนี้:

1. หั่นผลไม้สุกทั้งเปลือกเป็นชิ้นเล็กๆ 5 กิโลกรัม
2. คลุกเคล้ากับกากน้ำตาล 4 กิโลกรัม ในถังพลาสติกขนาด 15-20 ลิตร
3. เติมน้ำเปล่า 10 ลิตร คนให้เข้ากัน
4. ตั้งถังทิ้งไว้ในที่ร่มอากาศถ่ายเทได้สะดวก 3 วัน โดยไม่ต้องปิดฝาถัง
5. ปิดฝาให้สนิททิ้งไว้ 5-7 วัน
6. เมื่อครบ 5 วัน จะเริ่มมีตัวหนอน ให้เปิดฝาถังแบบหลวมๆ ทิ้งไว้อีก 5 วัน
7. หลังจากนั้นสามารถเก็บผลผลิตและนำไปใช้เลี้ยงสัตว์ได้

การเลี้ยงด้วยวิธีนี้จะได้ผลผลิตประมาณวันละ 1-1.5 กิโลกรัม และสามารถเก็บผลผลิตได้ต่อเนื่องถึง 3 เดือน

การนำหนอนแมลง BSF ไปใช้ประโยชน์ในการเลี้ยงสัตว์น้ำ

หนอนแมลง BSF สามารถนำไปใช้เลี้ยงสัตว์น้ำได้หลายชนิด โดยเฉพาะปลากินเนื้อ กินซาก และกินทั้งพืชและเนื้อ สามารถให้อาหารแบบสดๆ โดยหว่านในบ่อเลี้ยงปลา 2 มื้อต่อวัน เช้า-เย็น เหมาะสำหรับปลาที่มีอายุตั้งแต่ 1 เดือนขึ้นไป

นอกจากนี้ยังสามารถใช้เลี้ยงกบได้ โดยให้แบบสดๆ เช้า-เย็น สำหรับกบที่มีอายุตั้งแต่ 1 เดือนขึ้นไป

ข้อดีและข้อจำกัดของการเพาะหนอนแมลง BSF

ข้อดี:
1. ลดต้นทุนวัตถุดิบอาหารสัตว์
2. ลดปริมาณแมลงวันในชุมชน
3. สามารถเพาะได้ตลอดทั้งปี ให้ผลผลิตจำนวนมากในช่วงฤดูร้อน
4. ขั้นตอนไม่ซับซ้อน สะดวก และเสียค่าใช้จ่ายน้อย
5. น้ำหมักที่ได้สามารถนำไปใช้ในการปลูกพืชได้

ข้อจำกัด:

– ในฤดูหนาวอาจเพาะได้ในปริมาณน้อยเนื่องจากอุณหภูมิต่ำมีผลต่อวงจรชีวิตของแมลง

การเลี้ยงหนอนแมลง BSF จึงเป็นทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับเกษตรกรในการลดต้นทุนค่าอาหารสัตว์น้ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ที่มีเศษอาหารหรือวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรที่สามารถนำมาใช้เป็นอาหารเลี้ยงหนอนได้ นอกจากจะช่วยลดต้นทุนแล้ว ยังเป็นการใช้ประโยชน์จากวัสดุเหลือทิ้งและช่วยลดปัญหาสิ่งแวดล้อมอีกด้วย

อ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ : https://kb.mju.ac.th/assets/img/articleFile/2566121461ea97acb377402c974c2d2a2e773d21.pdf

ติดต่อและสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ : นายเทพพิทักษ์ บุญทา สังกัด : คณะเทคโนโลยีการประมงและทรัพยากรทางน้ำ โทรศัพท์ : 053-875112-3, 053875100-2

ศูนย์วิจัยและนวัตกรรมการเกษตรแม่โจ้ มหาวิทยาลัยแม่โจ้

2566

ภาคเหนือ