พืชให้สีครามและชีวนวัตกรรม การผลิตปุ๋ยอินทรีย์อัดแท่ง

พืชให้สีครามและชีวนวัตกรรม การผลิตปุ๋ยอินทรีย์อัดแท่ง

ณัฐพร จันทร์ฉาย

มหาวิทยาลัยแม่โจ้ - แพร่ เฉลิมพระเกียรติ

พืชให้สีครามและชีวนวัตกรรมการผลิตปุ๋ยจุลินทรีย์อัดแท่ง

สีครามจากพืชเป็นที่รู้จักกันดีในฐานะ “ราชาแห่งสีย้อม” แต่การผลิตมีข้อจำกัดหลายประการ โดยเฉพาะขั้นตอนการเตรียมน้ำย้อมที่ซับซ้อน ต้องอาศัยทักษะและความชำนาญ รวมถึงการเลือกชนิดพืชที่ให้สีคราม ในจังหวัดแพร่ พืชท้องถิ่นที่ให้สีครามที่สำคัญคือ “ห้อมหรือฮ่อม” ซึ่งมีความหลากหลายทางพันธุกรรม การพัฒนาการปลูกและการผลิตสีครามจากห้อมจึงมีความสำคัญต่อการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นและการสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจ

ความหลากหลายของพืชให้สีครามในจังหวัดแพร่

จากการศึกษาพบว่าในจังหวัดแพร่มีพืชให้สีครามหลัก 3 ชนิด ได้แก่
1. ต้นห้อม (Assam indigo) มี 2 สายพันธุ์ คือ
– ห้อมใบใหญ่ (Strobilanthes cusia)
– ห้อมใบเล็ก (Strobilanthes auriculate)
2. ต้นคราม (Indigofera tinctoria)
3. ต้นเบิก (Marsdenia tinctoria)

โดยต้นห้อมเป็นพืชท้องถิ่นที่สำคัญที่สุดของจังหวัดแพร่ในการผลิตสีคราม

ชีวนวัตกรรมการปลูกห้อม

การพัฒนาการปลูกห้อมให้ได้ผลผลิตสูงและมีคุณภาพดี สามารถทำได้โดยใช้ชีวนวัตกรรม เช่น การใช้จุลินทรีย์ตรึงไนโตรเจนในกลุ่มเอนโดไฟติกแบคทีเรีย โดยเฉพาะสายพันธุ์ Pseudoxanthomonas spadix MJUP08 และ Bacillus nealsonii MJUP09 ซึ่งช่วยส่งเสริมการเจริญเติบโต เพิ่มผลผลิต และป้องกันโรคในต้นห้อมได้

ชีวนวัตกรรมการผลิตปุ๋ยจุลินทรีย์อัดแท่ง

เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้จุลินทรีย์ส่งเสริมการเจริญเติบโตของพืช จึงมีการพัฒนาปุ๋ยจุลินทรีย์อัดแท่ง โดยนำเชื้อจุลินทรีย์ตรึงไนโตรเจน B. nealsonii MJUP09 มาผสมกับวัสดุรองรับอินทรีย์ เช่น ฝุ่นข้าวโพด รำละเอียด และแป้งมัน แล้วอัดเป็นแท่ง วิธีการใช้ทำได้โดยปักแท่งปุ๋ยลงในดินใกล้ต้นพืช จุลินทรีย์จะค่อยๆ ละลายออกมาและเข้าสู่รากพืช ช่วยส่งเสริมการเจริญเติบโตและป้องกันโรคได้

การอนุรักษ์และฟื้นฟูพืชให้สีคราม

นอกจากการพัฒนาเทคโนโลยีการปลูกแล้ว ยังมีการดำเนินโครงการอนุรักษ์ฟื้นฟูระบบนิเวศบนบกของพืชสีครามในจังหวัดแพร่ โดยเฉพาะในพื้นที่บ้านนาตอง มีการฝึกอบรมให้ความรู้แก่ชุมชนเกี่ยวกับการขยายพันธุ์ การปลูกแบบอินทรีย์ การพัฒนาแปลงรวบรวมพันธุ์ และการนำพันธุ์พืชสีครามปลูกคืนสู่ป่าธรรมชาติเพื่อการอนุรักษ์อย่างยั่งยืน

การพัฒนาชีวนวัตกรรมในการปลูกห้อมและผลิตปุ๋ยจุลินทรีย์อัดแท่ง เป็นแนวทางสำคัญในการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต อนุรักษ์พันธุกรรมพืชท้องถิ่น และสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับพืชให้สีครามในจังหวัดแพร่ ซึ่งจะนำไปสู่การพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนและการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นอย่างยั่งยืนต่อไป

ติดต่อและสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ : https://kb.mju.ac.th/assets/img/articleFile/2566121455d495baf64244dbbd35194574413921.pdf

ติดต่อและสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ :รองศาสตราจารย์ ดร.ณัฐพร จันทร์ฉาย สังกัด : มหาวิทยาลัยแม่โจ้ - แพร่ เฉลิมพระเกียรติ โทรศัพท์ : 054-648593-5

มหาวิทยาลัยแม่โจ้

2566

ไทย