การทําคอกสัตว์แบบธรรมชาติและการผสมวัสดุลงในหลุม (ปุ๋ย เอ็น-พี-เค)

การทําคอกสัตว์

1. สร้างคอกสัตว์ก่อนขุดหลุม
2. ขุดหลุมลงตามชนิดสัตว์
   – สุกร 90 ซม.
   – ไก่ 30 ซม.
   – โค, แพะ, เป็ด   70 ซม.
3. กรณีคอกสุกร ขุดหลุมลึกจากระดับดินลงไป 40 ซม. ก่ออิฐบล็อก 2 ก้อนรอบทั้ง 4 ด้าน ทําบ่าจาก อิฐบล็อกเข้าไปด้านใน 20 ซม. แล้วขุดลึกจากบ่าลงไป 50 ซม. ปี
4. กรณีคอกไก่ ใช้อิฐบล็อก/ไม้/สังกะสี/กระเบื้อง กั้นด้านข้าง ถ้าไม่ขุดลงไป ให้กั้นสูง 40-60 ซม.
5. ขนาดคอกสัตว์ขึ้นอยู่กับจํานวนสัตว์/งบประมาณ พื้นที่

การผสมวัสดุรองพื้นคอก

1. กรณีคอกสุกร ขนาด 2×4 เมตร ให้แบ่งหลุมออกเป็น 2 ส่วน ส่วนล่างใส่เศษวัสดุแห้งทางการเกษตร ได้แก่ ใบไม้แห้ง, ฟางสับ, เศษที่เหลือจากการเพาะเห็ด, หญ้า, ขี้เลื่อย, ขี้แกลบ, แล้วเหยียบให้แน่น และใส่วัสดุเป็นชั้นตามลําดับต่อไปนี้ ดินแดง 2 กระสอบ, ถ่าน 2 กระสอบ, เกลือ 2 กก., มูลสัตว์แห้ง 2 กระสอบ, หัวเชื้อราขาว 1 กระสอบ, ราดด้วยน้ำหมัก จุลินทรีย์ 7 ชนิด อย่างละ 2 ช้อน กับน้ำตาลทรายแดง 4 ช้อน ผสมน้ำ 10 ลิตร ทํา 4 ชุดราดให้ทั่ว ส่วนบน ให้ทําเช่นเดียว กับส่วนล่างเสร็จแล้วคลุมด้วยขี้แกลบ/ขี้เห็ด/ขี้เลื่อย แล้วปล่อยสัตว์ได้เลย
2. กรณีสัตว์อื่น ทําชั้นเดียวใส่วัสดุเช่นเดียวกันกับคอกสุกร อัตราส่วนแล้วแต่ขนาดหลุม
3. เลี้ยงสุกรได้ 1 เดือนสามารถเอาปุ๋ยออกได้ 1 คืบ แล้วผสมวัสดุข้างนอกเติมลงไปใหม่

การผลิตอาหารโดยใช้วัสดุจากท้องถิ่น

การหมักวัตถุดิบอาหารสัตว์

1. ใช้ต้นกล้วย, ผักสด ฯลฯ หมักกับน้ำตาลทรายแดง และเกลือทะเล (เม็ด)
2. สูตร 50:2:0.5 กก.
3. แบ่งการหมักออกเป็นชั้นๆ แต่ละชั้น ใส่ต้นกล้วยที่ซอยแล้ว 5 กก. น้ำตาลทรายแดง 0.5 กก. และเกลือทะเล (เม็ด) 1 กํามือ เหยียบให้แน่น
4. ใส่ถังพลาสติกหรือถุงดํา (ถังขนาด 30 แกลลอนใส่ได้ 4 ชั้น รวม 50 กก. ถุงดํา ขนาด 30×40 นิ้ว ใส่ได้ 2 ชั้น รวม 25 กก.) ปิดให้แน่น ใช้เวลาหมัก 8-12 วัน
5. ทิ้งไว้ 4-5 วัน สามารถนําไปให้โค, กระบือ, ช้าง, ม้า, แพะ, แกะ กินได้
6. ทิ้งไว้ 8-12 วัน นําไปให้หมูและสัตว์อื่นๆ กิน (ยกเว้นสัตว์กินสัตว์)

การผสมอาหารสัตว์ 5 หมู่

อัตราส่วน

– แกลบกลาง 30 กก.
– ดินแดง (ทุบละเอียด)  8 กก.
– มูลสัตว์แห้ง ถ้ามีมูลหมูเล็กยิ่งดีหรือขี้วัว (ทุบละเอียด) 8 กก.
– กระดูกป่น/เปลือกไข่ปุ่นหรือเปลือกหอยป่น  1.5 กก.
– ใบกระถินแห้ง/กากถั่วเหลืองป่นหรือกากถั่วงอก 5 กก.
– ปลาป่นหรือขี้ปลาหรือเนื้อหอยป่น  1.5 กก.
– ข้าวโพดปุ่น/ปลายข้าว หรือมันต่างๆ ใน  13 กก.
– อาหารหมัก  50 กก.
– น้ำหมักจุลินทรีย์   7 ชนิด

วิธีทํา

1. นําไปผสมกับอาหารหมัก ราดด้วยน้ำหมักจุลินทรีย์ 7 ชนิด อย่างละ 2 ช้อน ผสมน้ำ 10 ลิตร ผสมคลุกเคล้าเข้าด้วยกันโดยคราดสับไปกลับ 2 รอบ แล้วนําไปใช้เลี้ยงสัตว์ได้เลย
2. ผสมคลุกเคล้าเข้าด้วยกัน โดยกองให้เป็นภูเขาปลายแหลมแล้วใช้คราดสับ-กลับ 2 รอบ

วิธีเก็บ

1. กองไว้บนดินในร่มคลุมด้วยถุงหรือผ้าที่มีอากาศผ่านได้ เก็บได้ 14 วัน ปี
2. สามารถปรับสูตรอาหาร แล้วแต่ความต้องการของสัตว์ และวัตถุดิบอาหารสัตว์ที่หาได้ในพื้นที่

การให้น้ำอาหารสัตว์และการดูแลพื้นคอก

การให้น้ำสัตว์

1. ผสมน้ำหมักจุลินทรีย์ 7 ชนิด อย่างละ 2 ช้อน (14 ช้อน) กับน้ำ 10 ลิตรให้สัตว์กิน กรณีสุกร ตั้งแต่เริ่มเลี้ยง
2. หมั่นตรวจดู อย่าให้น้ำสกปรก และอย่าให้ขาดน้ำ
3. หากมีการล้างที่ให้น้ำ ควรเอาน้ำสาดลงบนพื้นคอก จะทําให้จุลินทรีย์ลงไปช่วยระงับ อาหารเอง 50% กลิ่นได้
4. หลังจากเลี้ยงสัตว์ได้ 1 อาทิตย์ ให้ ใส่-ราด-พ่น (ใส่หัวเชื้อราขาว, ราดด้วยน้ำหมักจุลินทรีย์ 7 ชนิด อย่างละ 2 ช้อนกับน้ำตาลทรายแดง 4 ช้อน กับน้ำหมักยาฆ่าแมลง 4 ช้อนผสมน้ำ 1 ถังสี, พ่นด้วย น้ำหมักจุลินทรีย์ 7 ชนิดอย่างละ 2 ช้อนกับน้ำตาลทรายแดง 4 ช้อน ผสมน้ำ 1 ถังสี, ห่างกัน 3-5-7 วัน (หรือวันที่ 3, 8, 15 ของเดือน) ทุกเดือน

การให้อาหาร

เดือนที่ 1 ให้อาหารสุกรอ่อน
เดือนที่ 2 ให้อาหารสุกรเล็ก 2 อาทิตย์อีก 2 อาทิตย์ ใช้อาหารสุกรเล็ก 50% ผสม
เดือนที่ 3-4-5 ให้อาหารผสมเอง 100% ปี

กรณีไก่ (เลี้ยงตั้งแต่อายุ 1 วัน)

เดือนที่ 1 ให้อาหารไก่เนื้อ ระยะแรก 100%
เดือนที่ 2 ให้อาหารไก่เนื้อระยะสอง 1 อาทิตย์ อีก 1 อาทิตย์ ใช้อาหารสุกรเล็ก 50% ผสมอาหารผสมเอง 50% หลังจากนั้นให้อาหารผสมเอง 100%

Author : ว่าที่ร้อยตรี สมบูรณ์ ระดม สํานักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้
แหล่งที่มา : http://www.organic.mju.ac.th  และ http://researchex.rae.mju.ac.th/agikl/
VDO : https://youtu.be/dXT9-THjgns
Illustration : https://pixabay.com