“เมตอ” (ข้าวต้มมัด) เป็นอาหารท้องถิ่นของชนเผ่าปะกาเกอะญอ (กะเหรี่ยง) บ้านห้วยผักกูด ตำบลแม่ศึก อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ เป็นเมนูอาหารที่ได้มาจากพืชผักที่หาได้จากธรรมชาติ “เมตอ” เป็นเมนูอาหารที่ชาวปะกาเกอะญอ นำมาใช้ประกอบในพิธีมงคลต่างๆ เช่น พิธีมงคลสมรส พิธีมัดมือคนในครอบครัว พิธีมัดมือสัตว์เลี้ยง (ช้าง และ กระบือ) โดยมีความเชื่อว่าจะทำให้เกิดความรักความสามัคคี เป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน เฉกเช่นข้าวต้มที่มัดอยู่ด้วยกัน พิธีมัดข้อมือเรียกขวัญ เชื่อว่าจะทำให้เกิดความรัก ความสามัคคีในครอบครัว ซึ่งพิธีนี้จะทำต่อเมื่อครอบครัวอยู่พร้อมหน้าครบทุกคน เช่น ถ้าบ้านพ่อ ซึ่งเป็นบ้านใหญ่หรือบ้านหลักเป็นคนทำพิธี ลูกทุกคนต้องเข้าร่วม ขาดไม่ได้แม้แต่คนเดียว พร้อมด้วยลูกหลานสายตรง โดยในพิธีต่างๆ นั้นจะใช้ข้าวต้มมัดทั้งแบบเมตอหมื่อและเมตอควา และจะใช้ร่วมกับ “ข้าวเบ๊อะ” (ต่าพอเผาะ) เสมอ ซึ่ง “ข้าวเบ๊อะ” เป็นอีกเมนูอาหารของชาวปกาเกอะญอที่มีชื่อเสียง นิยมทำเพื่อต้อนรับแขกผู้มาเยือน วัตถุดิบที่ใช้ในการทำมีหลายชนิดและต้องสรรหา รวมทั้งขั้นตอนวิธีการทำต้องใช้เวลาในการเคี่ยวนานกว่าที่จะเป็นข้าวเบ๊อะได้)
“เมตอ” (ข้าวต้มมัด) มี 2 แบบ
1.เมตอหมื่อ คือ ข้าวต้มนัดทรงกรวย เปรียบเสมือนเป็นสัญลักษณ์เพศหญิง
2. เมตอควา คือ ข้าวต้มมัดทรงสามเหลี่ยม เปรียบเสมือนสัญลักษณ์เพศชาย
วัตถุดิบ
1 ใบตองกง (แคะหล่า)
2 ข้าวสารข้าวเหนียว (ปิอิซ๊ะ)
3 ตอก (ชา)
ขั้นตอนการปรุง
1 นำใบตองกงมาม้วนขึ้นรูปทรงกรวย
2 นำข้าวสาร (ข้าวเหนียว) ใส่ลงในใบตองกงให้เต็มช่องพอดี
3 ม้วนใบตองกงส่วนหัวปิดทับข้าวสารแล้วใช้ตอกมัดให้อยู่ทรง
4 ต้มน้ำพร้อมทั้งใส่ข้าวต้มมัดลงในหม้อทันทีแล้วรอจนสุก
Auther: Narong Narongchaipanya Photograph: Narong Narongchaipanya Proof Reading: Benjarat Supaudomlerk