วิถีชีวิตนักเรียนแม่โจ้

            คุณพระช่วงฯ เล่าให้ฟังว่าเหตุที่ลูกเจ้าขุนมูลนายมาเรียนที่แม่โจ้กันมากในรุ่น 2 (ปี พ.ศ. 2478) เกิดจากเหตุการณ์กบฏบวรเดช หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง เมื่อวันที่ 11 ตุลาคม พ.ศ. 2476 สาเหตุมาจากความขัดแย้งระหว่างระบอบเก่ากับระบอบใหม่ จากข้อโต้แย้งในเรื่องเค้าโครงเศรษฐกิจที่เสนอโดยนายปรีดี พนมยงค์ ที่ถูกกล่าวหาจากผู้เสียประโยชน์ว่าเป็นคอมมิวนิสต์ และชนวนที่สำคัญที่สุดคือข้อโต้แย้งในเรื่องพระเกียรติยศและพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์ในระบอบใหม่ เป็นผลนำไปสู่การนำกำลังทหารก่อกบฏโดยพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดชกฤดากร โดยในที่สุดฝ่ายรัฐบาลสามารถปราบปรามคณะกบฏลงได้ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช กฤดากร หัวหน้าคณะกบฏและพระชายา ทรงขึ้นเครื่องบินเดินทางหนีไปยังเมืองไซ่ง่อนประเทศเวียดนาม และต่อไปยังประเทศกัมพูชา ก่อนจะกลับประเทศไทยในปี พ.ศ. 2491 ขณะที่พระอนุชาหม่อมเจ้าสิทธิพร กฤดากร ถูกทหารจับกุม ภายหลังได้มีการตั้งศาลพิเศษ มีการคุมขังทหารและพลเรือนผู้เกี่ยวข้องกับการกบฏครั้งนี้นับร้อยคนที่เรือนจำบางขวาง แต่ที่ไม่มีการประหารชีวิตเพราะพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงสละราชสมบัติ ทำให้รัฐบาลต้องอภัยโทษให้บรรดาผู้รับโทษประหารชีวิตเป็นโทษจำคุกตลอดชีวิต และผู้ได้รับโทษจำคุกก็ได้รับการลดโทษตามลำดับขั้น ในวันที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2479 ได้เปิดอนุสาวรีย์พิทักษ์รัฐธรรมนูญ (อนุสาวรีย์หลักสี่) ที่บริเวณหลักสี่ บางเขน กรุงเทพฯ เพื่อเป็นอนุสรณ์รำลึกถึงเหตุการณ์ปราบกบฏบวรเดช และปี พ.ศ. 2482 นักโทษการเมืองจำนวนหนึ่งถูกส่งไปกักบริเวณอยู่ที่อ่าวตะโละอุดัง นิคมฝึกอาชีพตะรุเตา เกาะตะรุเตา จังหวัดสตูล และถูกปล่อยตัวในปี พ.ศ. 2487

            จากการนิรโทษกรรมโดยคณะรัฐมนตรีชุดนายควง อภัยวงศ์ ดังนั้นข้าหลวงที่ได้รับผลกระทบ จึงพากันส่งลูกหลานไปยังที่ไกล ๆ เพื่อหลีกภัยทางการเมือง และสถานที่แห่งหนึ่งนั้นคือโรงเรียน มัธยมวิสามัญเกษตรกรรมนั่นเอง ส่วนเรื่องกรณีกบฏบวรเดชนั้น หม่อมเจ้าสิทธิพร กฤดากร ท่านให้คำสัญญาในเรื่องดังกล่าวต่อรัฐบาลไว้จึงมิได้มีงานเขียนในเรื่องดังกล่าวออกมา ท่านรักษา สัญญาไว้จนสิ้นชีวิต

ผู้ให้ข้อมูล: วุฒิ ชพานนท์ รุ่น 22
ที่มา: หนังสือบันทึกแม่โจ้ ความคิด ชีวิต ตำนาน