ในยุคที่เทคโนโลยีและวัฒนธรรมสมัยใหม่กำลังครอบงำสังคมไทย ยังมีปราชญ์ชาวบ้านที่ยืนหยัดรักษาและถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นอันล้ำค่า หนึ่งในนั้นคือ นายวีระ อินทรา ชาวบ้านสันป่าสัก อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ ผู้เชี่ยวชาญด้านการทำเครื่องดนตรีพื้นเมืองและของเล่นพื้นบ้านล้านนา
มรดกทางวัฒนธรรมที่มีชีวิต
คุณวีระได้สร้างสรรค์ผลงานที่เป็นตัวแทนของวัฒนธรรมล้านนาอย่างแท้จริง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเครื่องดนตรีพื้นเมืองที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ได้แก่:
1. สะล้อน้อย และสะล้อหลวง: เครื่องสายที่มีเสียงไพเราะ เป็นหัวใจของดนตรีล้านนา
2. ซึงเล็ก และซึงใหญ่: พิณพื้นบ้านที่มีเสียงกังวานชวนฟัง
นอกจากนี้ คุณวีระยังสืบสานภูมิปัญญาการทำของเล่นพื้นบ้านจากวัสดุธรรมชาติ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความสัมพันธ์อันแนบแน่นระหว่างคนล้านนากับธรรมชาติรอบตัว ของเล่นเหล่านี้ไม่เพียงแต่สร้างความสนุกสนานให้กับเด็กๆ แต่ยังเป็นเครื่องมือในการปลูกฝังจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์อีกด้วย ตัวอย่างของเล่นที่น่าสนใจ ได้แก่:
– สัตว์จำลอง: ช้าง กระต่าย หนู ควาย เต่า
– นกชนิดต่างๆ: นกเหยี่ยว นกเค้าแมว นกนางนวล – สิ่งประดิษฐ์: ต่อ เครื่องบินคอปเตอร์ กวาง
การถ่ายทอดความรู้สู่คนรุ่นใหม่
คุณวีระไม่เพียงแต่เป็นผู้ผลิตเครื่องดนตรีและของเล่นเท่านั้น แต่ยังเป็นครูผู้เสียสละที่พร้อมจะถ่ายทอดความรู้ให้แก่ผู้สนใจ โดยได้รับเชิญให้ไปสอนตามสถานที่ต่างๆ เช่น:
– โรงเรียนหนองไคร้หลวง
– โรงเรียนบ้านต้นรุ่ง อำเภอพร้าว
– โรงเรียนพร้าวบูรพา
– โรงเรียนร่ำเปิงวิทยา อำเภอแม่แตง
นอกจากนี้ บ้านของคุณวีระยังเปิดเป็นศูนย์การเรียนรู้ที่เปิดโอกาสให้นักเรียน เยาวชน และผู้สนใจทั่วไปได้เข้ามาเรียนรู้ศิลปะการทำเครื่องดนตรีและของเล่นพื้นบ้าน
บทสรุป
นายวีระ อินทรา คือตัวอย่างของปราชญ์ชาวบ้านที่ทุ่มเทชีวิตเพื่อสืบสานและถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นล้านนา ผ่านการทำเครื่องดนตรีและของเล่นพื้นบ้าน ความพยายามของคุณวีระไม่เพียงแต่ช่วยอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่า แต่ยังสร้างแรงบันดาลใจให้คนรุ่นใหม่ได้ตระหนักถึงคุณค่าของภูมิปัญญาท้องถิ่น และร่วมกันสืบสานให้คงอยู่คู่สังคมไทยตลอดไป
การศึกษาและสนับสนุนภูมิปัญญาท้องถิ่นเช่นนี้ จึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยรักษาอัตลักษณ์และความหลากหลายทางวัฒนธรรมของประเทศไทยในยุคโลกาภิวัตน์ ทั้งยังเป็นการสร้างความภาคภูมิใจในรากเหง้าทางวัฒนธรรมให้แก่คนในท้องถิ่นอีกด้วย
แหล่งที่มา :
โครงการสำรวจข้อมูลปราชญ์ท้องถิ่นล้านนา โดย นายวุฒิภัทร เกตุพัฒนพล ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยแม่โจ้