Salads

ยำถั่วแปบ อาหารพื้นบ้านล้านนาจากรั้วบ้าน

45 Cook
0
10
0
Share
Scroll to recipe

ยำถั่วแปบ เป็นอาหารพื้นบ้านล้านนา ที่สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิตแบบพึ่งพาตนเองของชาวบ้านภาคเหนือ โดยเฉพาะในพื้นที่ตำบลแม่ใจ จังหวัดพะเยา ที่ผู้คนยังนิยมปลูกพืชผักไว้รอบบ้าน และใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติมาประกอบอาหารในชีวิตประจำวัน

เมนูนี้มี “ถั่วแปบ” เป็นวัตถุดิบหลัก ซึ่งเป็นพืชตระกูลถั่วที่ปลูกง่าย ให้ผลผลิตดีในฤดูฝน เมื่อนำฝักอ่อนมาลวกให้สุกแล้วโขลกรวมกับผักพื้นบ้าน เช่น มะเขือเปราะ พริกหนุ่ม และเครื่องปรุงอย่างปลาเค็ม จะได้อาหารที่มีรสชาติเผ็ด เค็ม หอมกลิ่นสมุนไพรพื้นบ้าน

นางสารมี บังอร เล่าว่า ยำถั่วแปบเป็นเมนูที่ทำง่าย ใช้วัตถุดิบที่หาได้จากในรั้วบ้าน เช่น ถั่วแปบที่ปลูกไว้ริมรั้ว มะเขือเปราะ พริกจากสวนครัว และปลาเค็มที่ถนอมไว้ในครัว เป็นอาหารที่มักทำกินกันในครอบครัวช่วงหน้าฝน หรือฤดูเก็บเกี่ยว และยังเหมาะสำหรับการทำเลี้ยงแขกหรือในงานบุญพื้นบ้าน

เมนูนี้จึงไม่เพียงแค่ให้รสชาติอร่อยและอิ่มท้อง แต่ยังสื่อถึงวิถีชีวิตอันเรียบง่ายและภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวล้านนาที่รู้จักใช้ทรัพยากรใกล้ตัวอย่างคุ้มค่า และอนุรักษ์วัฒนธรรมการกินที่สอดคล้องกับธรรมชาติ

ผู้ให้ข้อมูล: นางสารมี บังอร
ที่อยู่: ตำบลแม่ใจ อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา

Share
ยำถั่วแปบ

ยำถั่วแปบ

yaowapa
เมนูยำถั่วแปบเป็นอาหารพื้นบ้านที่ให้คุณค่าทางโภชนาการครบถ้วนในหนึ่งมื้อ ด้วยการผสมผสานของวัตถุดิบจากธรรมชาติ เช่น ถั่วแปบ มะเขือเปราะ พริกแดง และปลาเค็ม ซึ่งล้วนเป็นแหล่งของโปรตีน วิตามิน และแร่ธาตุที่สำคัญต่อร่างกาย ในหนึ่งจาน (ประมาณ 150 กรัม) ยำถั่วแปบให้พลังงานโดยเฉลี่ยประมาณ 280–320 กิโลแคลอรี โดยมี โปรตีนประมาณ 10–12 กรัม ซึ่งได้จากถั่วแปบและปลาเค็ม ช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อและซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย อีกทั้งยังมีปริมาณ ไฟเบอร์สูง จากมะเขือเปราะและพืชผักอื่น ๆ ซึ่งส่งผลดีต่อระบบขับถ่ายและช่วยลดระดับคอเลสเตอรอล นอกจากนี้ ในเมนูยังประกอบด้วย พริกแดง ซึ่งอุดมไปด้วยวิตามินซี ช่วยเสริมภูมิคุ้มกัน และมีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยชะลอความเสื่อมของเซลล์ ส่วนปลาเค็ม แม้จะให้รสชาติกลมกล่อมและเพิ่มโปรตีน แต่ก็มีโซเดียมสูง จึงควรรับประทานในปริมาณพอเหมาะ โดยเมนูนี้ให้โซเดียมประมาณ 600–1,000 มิลลิกรัม ต่อหนึ่งที่ โดยรวมแล้ว ยำถั่วแปบเป็นอาหารที่ ไขมันต่ำ ให้พลังงานพอดี มีใยอาหารสูง เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก หรือผู้ที่ต้องการรับประทานอาหารแบบพื้นบ้านที่ดีต่อสุขภาพ หากรับประทานร่วมกับข้าวเหนียวหรือผักสด จะช่วยเพิ่มความอิ่มและสมดุลทางโภชนาการได้ดียิ่งขึ้น
prep time
15
cooking time
45
servings
3-4
total time
1 ชั่วโมง

Equipment

  • - หม้อต้มขนาดกลาง สำหรับลวกผักและถั่วแปบให้สุก โดยใช้วิธีต้มน้ำให้เดือดแล้วใส่ผักลงไปลวกจนพอสุก จากนั้นนำขึ้นพักให้สะเด็ดน้ำ

  • - ครกและสาก ใช้สำหรับโขลกพริกแดง กระเทียม และผักลวกให้เข้ากัน เพื่อให้ส่วนผสมมีรสชาติและกลิ่นหอมของเครื่องสมุนไพร

  • - เขียงและมีด ใช้สำหรับหั่นมะเขือเปราะ ถั่วแปบ และปลาเค็มหลังจากย่างหรือทอดให้สุก

  • - ตะแกรงหรือกระชอน ใช้สำหรับสะเด็ดน้ำหลังจากลวกผัก เพื่อไม่ให้ส่วนผสมแฉะเมื่อนำไปโขลก

  • - ชามผสม สำหรับคลุกเคล้าส่วนผสมทั้งหมดให้เข้ากันก่อนเสิร์ฟ

  • - ช้อนตักหรือทัพพีเล็ก สำหรับชิมและจัดเสิร์ฟใส่จานหรือถ้วย

Ingredients

  • ถั่วแปบ (ฝักอ่อน) 400 กรัม ลวกให้สุก แล้วหั่นเป็นชิ้นพอดีคำ

  • มะเขือเปราะ 10 ลูก ลวกให้สุก แล้วหั่นเป็นชิ้น

  • พริกแดงแห้ง 16 เม็ด โขลกเป็นเครื่องปรุง เพิ่มความเผ็ดจัดจ้าน

  • พริกหนุ่ม 2 เม็ด เพิ่มกลิ่นหอมและรสเผ็ดอ่อน

  • ปลาเค็ม 2 ชิ้น (~60 กรัม) ย่างหรือทอดให้หอม แล้วแกะเอาเฉพาะเนื้อ

  • เกลือ ½ ช้อนชา สำหรับปรุงรส

  • น้ำปลาร้าต้มสุก (ไม่จำเป็น) 1–2 ช้อนโต๊ะ เพิ่มรสอูมามิและกลิ่นแบบพื้นบ้านล้านนา

  • กระเทียม (ถ้ามี) 3–4 กลีบ เพิ่มความหอม โขลกรวมกับพริก

Instructions

1

เตรียมวัตถุดิบ

1. ถั่วแปบ 400 กรัม เลือกถั่วแปบฝักอ่อน ล้างให้สะอาด พักไว้ 2. มะเขือเปราะ 10 ลูก ล้างให้สะอาด ผ่าครึ่งหรือหั่น 4 ส่วนตามขนาด 3. พริกแดง 16 เม็ด และพริกหนุ่ม 2 เม็ด ล้างให้สะอาด แล้วเด็ดขั้วเตรียมไว้ 4. ปลาเค็ม 2 ชิ้น (~60 กรัม) นำไปย่างไฟอ่อน ๆ หรือทอดในกระทะโดยไม่ใช้น้ำมัน จนเหลืองหอมแกะเอาเฉพาะเนื้อ พักไว้ 5. กระเทียม 3–4 กลีบ (ถ้ามี) ปอกเปลือก ล้าง และเตรียมไว้สำหรับโขลกเครื่อง 6. เกลือ ½ ช้อนชา และ น้ำปลาร้าต้มสุก 1–2 ช้อนโต๊ะ (ถ้ามี) เตรียมไว้สำหรับปรุงรส
2

ลวกผัก

1. ต้มน้ำในหม้อให้เดือด 2. ใส่ถั่วแปบลงไปลวกจนสุก (ประมาณ 5–7 นาที) แล้วตักขึ้นแช่น้ำเย็น พักให้สะเด็ดน้ำ 3. ลวกมะเขือเปราะต่อประมาณ 3–5 นาที หรือจนผิวเริ่มใส ตักขึ้นพัก 4. หั่นถั่วแปบเป็นท่อนสั้น ๆ พอดีคำ หั่นมะเขือเปราะให้ได้ขนาดชิ้นเท่า ๆ กัน
3

โขลกเครื่องปรุง

1. ใส่พริกแดงและพริกหนุ่มลงในครก พร้อมกระเทียมและเกลือ โขลกให้ละเอียดจนเนื้อเนียนและส่งกลิ่นหอม 2. ใส่มะเขือเปราะและถั่วแปบที่ลวกและหั่นไว้ลงไป โขลกเบา ๆ ให้ส่วนผสมเข้ากัน ระวังอย่าให้ผักเละจนเกินไป 3. ใส่เนื้อปลาเค็มที่ย่างแล้วลงไป โขลกและคลุกเคล้าให้ทุกอย่างเข้ากันดี
4

ปรุงรส

1. เติมน้ำปลาร้าต้มสุก 1–2 ช้อนโต๊ะ เพื่อเพิ่มรสอูมามิ 2. ชิมรสตามชอบ หากชอบเค็มมากขึ้นสามารถเติมเกลือเพิ่มเล็กน้อย 3. ใช้สากหรือช้อนคลุกเบา ๆ ให้ทั่วถึง
5

จัดเสิร์ฟ

1. ตักยำถั่วแปบใส่ถ้วยหรือจาน 2. โรยหน้าด้วยใบผักชีฝรั่งหรือผักพื้นบ้านอื่น ๆ ตามชอบ 3. เสิร์ฟพร้อมข้าวเหนียวร้อน ๆ ผักสด เช่น แตงกวา ถั่วฝักยาว หรือแคบหมูตามฤดูกาล

Notes

เมนูโบราณพื้นบ้านล้านนา: ยำถั่วแปบเป็นอาหารที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่นในชุมชนภาคเหนือ ใช้วัตถุดิบจากรั้วบ้านที่หาได้ง่าย เช่น ถั่วแปบ มะเขือเปราะ และพริกพื้นบ้าน รสชาติเข้มข้นแบบธรรมชาติ: มีรสเผ็ด เค็ม มัน และหอมเครื่องสมุนไพรโดยไม่ต้องพึ่งเครื่องปรุงสังเคราะห์ รสชาติเกิดจากการโขลกพริกแดง ปลาเค็ม และผักลวกให้เข้ากันจนกลมกล่อม ถั่วแปบเป็นพระเอกของจาน: ใช้ฝักถั่วแปบที่ยังอ่อน มีเนื้อมัน หอม และอุดมด้วยไฟเบอร์ ซึ่งไม่ใช่พืชที่พบทั่วไปในร้านค้าเมือง แต่ชาวบ้านนิยมปลูกริมรั้วไว้กินเอง ใช้เทคนิคพื้นบ้าน: ขั้นตอนสำคัญคือการ โขลกด้วยมือในครก เพื่อให้รสชาติแทรกซึมเข้าสู่ผักแต่ละชนิด ไม่ใช้เครื่องปั่นหรือเครื่องผสมใด ๆ ไม่มีน้ำมัน ไม่มีกะทิ: จึงเหมาะกับผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก หรือเลือกกินอาหารเพื่อสุขภาพ ความหลากหลายตามฤดูกาล: แม้สูตรหลักจะใช้ถั่วแปบและมะเขือเปราะ แต่บางครอบครัวอาจปรับเปลี่ยนผักตามฤดูกาล เช่น เพิ่มยอดฟักทอง ใบแมงลัก หรือผักพื้นบ้านอื่น ๆ ได้เช่นกัน นิยมกินคู่กับข้าวเหนียว: เพราะรสชาติเข้มข้น ช่วยตัดกับความนุ่มและจืดของข้าวเหนียวได้ดี หรือจะกินคู่กับแคบหมูเพิ่มรสสัมผัสกรอบมันก็ได้ เมนูแห่งการแบ่งปัน: ด้วยวิธีทำที่ต้องลวก โขลก และคลุกเคล้าด้วยแรงมือ จึงมักทำร่วมกันในครอบครัวหรือเพื่อนบ้าน ถือเป็นอาหารที่สร้าง “ปฏิสัมพันธ์ในครัว” ได้อย่างอบอุ่น

Pros

  • +

Cons

  • -
0
10
0
Share
You may also like
Salads

ยำผักเฮือด เมนูแห่งฤดูกาล

30 Cook
ยำผักเฮือด คือหนึ่งในเมนูอาหารพื้นบ้านที่สะท้อนถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวล้านนา โดยเฉพาะในเขตภาคเหนือของประเทศไทย เช่น จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย ลำปาง และพะเยา ซึ่งล้วนเป็นพื้นที่ที่มีความหลากหลายทางชีวภาพ และอุดมไปด้วยพืชผักพื้นบ้านตามฤดูกาล ผักเฮือด เป็นชื่อพื้นเมืองของพืชใบเดี่ยวชนิดหนึ่ง ใบมีลักษณะรูปไข่ถึงรี สีเขียวเข้ม ผิวใบมัน ขอบใบเรียบ ใบอ่อนจะมีสีชมพูอ่อน หรือชมพูอมเขียว มักขึ้นตามไร่นา หรือข้างทางในพื้นที่ที่มีความชื้น… Share this:FacebookXLike this:Like Loading...
Salads

ยำผักจุ๋มปลา: รสชาติจากทุ่งนาฤดูฝน

30 Cook
“ยำผักจุ๋มปลา” เป็นเมนูอาหารพื้นบ้านของชาวภาคเหนือที่มีความโดดเด่นทั้งในด้านรสชาติและภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยเฉพาะในจังหวัด เชียงราย ลำปาง และเชียงใหม่ ซึ่งนิยมบริโภคกันในช่วงฤดูฝน เพราะเป็นช่วงที่ “ผักจุ๋มปลา” — พืชท้องถิ่นที่พบได้ตามคันนา หรือขึ้นแซมในกอข้าว — เจริญเติบโตได้ดี ชื่อ “ผักจุ๋มปลา” สื่อถึงลักษณะทางนิเวศของพืชชนิดนี้ที่มักขึ้นในบริเวณที่น้ำขังหรือมีปลาชุกชุมในนาข้าว ชาวบ้านจึงเรียกติดปากตามวิถีชีวิตว่า “ผักจุ๋มปลา” โดยผักชนิดนี้มีลักษณะลำต้นกลม… Share this:FacebookXLike this:Like Loading...
Salads

ตำบะแคว้ง (มะเขือพวง)

20 นาที Cook
ตำบะแคว้ง หรือที่เรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่า ตำมะเขือพวง เป็นอาหารพื้นบ้านของภาคเหนือที่ทำง่ายและมีประโยชน์ต่อร่างกาย มะเขือพวงมีรสชาติฝาดเล็กน้อยแต่เมื่อปรุงร่วมกับเครื่องแกงและสมุนไพรจะให้รสชาติกลมกล่อมและอร่อย เมนูนี้เป็นที่นิยมรับประทานในครอบครัว และเหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการอาหารที่มีประโยชน์และอุดมไปด้วยวิตามินจากมะเขือพวง ประวัติความเป็นมา ตำบะแคว้ง เป็นอาหารพื้นบ้านที่ได้รับความนิยมในภาคเหนือ โดยใช้มะเขือพวงเป็นส่วนประกอบหลัก มะเขือพวงเป็นพืชที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพและหาได้ง่ายในพื้นที่ การนำมะเขือพวงมาต้มให้สุกแล้วโขลกรวมกับเครื่องแกงและสมุนไพรต่าง ๆ เป็นวิธีการที่ชาวบ้านใช้ในการเพิ่มรสชาติให้กับอาหาร ผู้ให้ข้อมูล : นายปาดู่ ปู่ปัน, ตำบลเมืองคอง… Share this:FacebookXLike this:Like Loading...

Leave a Reply