อัมพร คงใหญ่ ภูมิปัญญาการทําสมุนไพรพื้นบ้าน

ภูมิปัญญาการทําสมุนไพรพื้นบ้าน

นางอัมพร คงใหญ่ ตําบลหนองแหย่ง อําเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่

การทําสมุนไพรที่ใช้รักษาภายนอก ได้แก่ การทําลูกประคบ สมุนไพรอบตัว สมุนไพรแช่ มือ แช่เท้า สมุนไพรอบหลังคลอด แผ่นสมุนไพรกําจัดกลิ่นรองเท้า สมุนไพรดับกลิ่นในรถ สมุนไพรลูกประคบน้อยช่วยผ่อนคลายเครียด นวดแผนไทยและรับอบสมุนไพร จัดจําหน่ายและขายส่งที่บ้าน ซึ่ง ขายในราคาชุดละ 30 บาท

ได้รับเชิญให้ไปเป็นวิทยากรตามสถานที่ต่างๆ ทั้งโรงเรียน กลุ่มแม่บ้าน เทศบาลตําบล การออก ร้านสมุนไพร การนวนเพื่อผ่อนคลายและได้รับใบประกาศเกียรติคุณยกย่อง ตามที่หน่วยงานต่างๆ เชิญให้ไปเป็นวิทยากรและสาธิตเป็นจํานวนมาก

สมุนไพรแช่มือ-แช่เท้าเพื่อสุขภาพ

สรรพคุณ ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของโลหิต ช่วยบรรเทาการปวดเมื่อย ฝ่าเท้า ข้อเท้า หัวเข่า และบรรเทาอาหารหวัด

ส่วนประกอบ ได้แก่ ไพร ขมิ้น ขิง ข่า ตระไคร้ เถาเอ็นยืด ใบเป้า ใบมะขาม ใบส้มป่อย เป็นต้น วิธีใช้ เอาสมุนไพรใส่ถุงผ้าขาวต้มในน้ําที่เดือดตักใส่กะละมัง พอให้น้ําอุ่นจึงแช่เท้า แช่มือ ประมาณ 15-20 นาที

สมุนไพรอบตัวเพื่อสุขภาพ

สรรพคุณ ช่วยบรรเทาอาการปวดเมื่อย วิงเวียนศีรษะ บรรเทาอาการหวัด ช่วยการไหลเวียน ของโลหิต และบํารุงผิวพรรณ

ส่วนประกอบ ได้แก่ ไพร ขมิ้น ขิง ข่า ตระไคร้หอม หญ้าเอ็นยืด พลับพลึง สีเสื้อน้อย ผิว มะกรูด ใบหนาด ใบมะขาม ใบส้มป่อย ใบเป้า ใบเตย ใบโ ก ใบหมี่ ใบสะเปาลม ว่านน้ํา ใบรางจืด ฯลฯ วิธีใช้ นําสมุนไพรไปต้มในหม้อน้ําที่เดือด อบไอน้ํา สูดดมไอระเหย

ลูกประคบสมุนไพรเพื่อสุขภาพ

สรรพคุณ ช่วยบรรเทาอาการปวดเมื่อย ลดอาการบวมอักเสบของกล้ามเนื้อ เอ็น ข้อต่อ แก้ วิงเวียน แก้ไข้ แก้โรคผิวหนัง ขับเหงื่อ บําารุงหัวใจ สมานแผล

ส่วนประกอบ ได้แก่ ไพร ขิง ใบมะขาม ใบส้มป่อย ข่า ใบเป้า ขมิ้น ใบเตย ตะไคร้ ใบโจ๊ก หญ้า เอ็นยืด ใบหมี่ พลับพลึง ใบสะเปาลม สีเสื้อน้อย ว่านน้ํา ผิวมะกรูด ใบรางจืด ใบหนาด ฯลฯ

วิธีใช้ พรหมน้ําหรือเหล้าขาวที่ลูกประคบ แล้วนําไปนึ่ง ประมาณ ๑๕-๒๐ นาที นําประดับที่ นึ่งแล้วมาประคบบริเวณที่ปวดเมื่อย จนลูกประคบคลายความร้อนแล้วนําไปนึ่งอีกครั้งหนึ่ง (ควรมีลูก ประคบ ๒ ลูก สลับเปลี่ยนกันนิ่ง เพื่อการรักษาที่ต่อเนื่อง)

ยาต้มสมุนไพรล้างพิษในตับ

สรรพคุณ ล้างพิษในตับ ขจัดไขมันพอกตับ ตับร้อน ไขมัน ขับถุงน้ําดี ขับท่อน้ําดี ขับนิ้วในถุง นํ้า และขับตับ

วิธีใช้ นํายาทั้งหมดใส่ในถุงผ้าขาวบาง ใส่น้ําท่วมถุงยาต้มจนเดือน รอ 30 นาที รับประทาน ต่างน้ํา 1 ถุง ต้มได้ 5 ครั้ง

สมุนไพรสําหรับหญิงหลังคลอด

ส่วนประกอบ ไพร่ ขิง ข่า ขมิ้น มะกรูด ตะไคร้ ใบเป้าหน้อย ใบเป้าใหญ่ สีเสื้อ สะเปาลม ใบ หมาด หมากผู้ หมากเมีย ใบกล้วยตีบ ใบมะขาม ใบส้มป่อย ใบมะขาม ใบเตย ไม้นมนาง เถารางจืด ใบ เสน่ห์จันทร์หอม ว่านชักมดลูก

สรรพคุณ บรรเทาอาการปวด ลดอาการบวม อักเสบของกล้ามเนื้อ เอ็นข้อ แก้โรคผิวหนัง คัน ตามผิวหนัง แก้ไข้ แก้วิงเวียน บํารุงหัวใจ สมานแผล

วิธีใช้ นําสมุนไพรใส่ในถุงผ้าขาวบางแล้วนําไปต้มในน้ําเดือดตักเอาน้ําสมุนไพรผสมน้ําอาบ สมุนไพร ๑ ถุงใช้ต้มซ้ําใช้ได้อีก ๑ สัปดาห์

นอกจากการใช้สมุนเพื่อสุขภาพแล้วนางอําพร คงใหญ่ ยังได้ผ่านการอบรมการนวดเพื่อ สุขภาพตามหน่วยงานที่จัดฝึกอบรมต่างๆ ได้แก่ สมุนไพรในการนวด การนวนจากราชสํานัก จากศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอําเภอสันทรายอีกด้วย

แหล่งที่มา : โครงการสำรวจข้อมูลปราชญ์ท้องถิ่นล้านนา โดย นายวุฒิภัทร เกตุพัฒนพล ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยแม่โจ้