องค์ความรู้
-
คู่มือ สตรอว์เบอร์รี่
in องค์ความรู้สตรอว์เบอร์รี (Fragaria spp.) เป็นพืชไม้ผลขนาดเล็กที่ได้รับความนิยมทั่วโลก เนื่องจากมีลักษณะผลสวยงาม กลิ่นหอม รสชาติอร่อย และมีคุณค่าทางอาหารสูง นอกจากการบริโภคสดแล้ว สตรอว์เบอร์รียังถูกนำไปใช้ในอุตสาหกรรมแปรรูป เช่น แยม ไอศกรีม โยเกิร์ต และเครื่องสำอาง ในประเทศไทย สตรอว์เบอร์รีกลายเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ สร้างรายได้ให้กับเกษตรกรและส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงเกษตร แหล่งปลูกหลักในประเทศไทย พื้นที่ปลูกสตรอว์เบอร์รีในไทยส่วนใหญ่อยู่ในภาคเหนือ ได้แก่ จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย และบางพื้นที่ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น จังหวัดเลย และเพชรบูรณ์ รวมถึงบางพื้นที่สูงในภาคกลาง เช่น กาญจนบุรี สตรอว์เบอร์รีเป็นพืชที่ต้องการอากาศเย็น โดยเฉพาะพื้นที่สูงที่มีอุณหภูมิระหว่าง 15-25 องศาเซลเซียส ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการกระตุ้นการออกดอกและเพิ่มคุณภาพของผลผลิต สายพันธุ์สำคัญในประเทศไทย พันธุ์ที่ปลูกในประเทศไทยส่วนใหญ่เป็นพันธุ์ที่ได้รับการพัฒนาภายใต้โครงการหลวง ได้แก่: ประโยชน์ทางโภชนาการและการแพทย์ สตรอว์เบอร์รีเป็นผลไม้ที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ประกอบไปด้วย: ในทางยา สตรอว์เบอร์รีมีสรรพคุณเป็นยาระบายอ่อน ๆ ช่วยขับปัสสาวะ บรรเทาอาการปวดข้อรูมาติก และช่วยให้ผิวพรรณกระจ่างใส การปลูกและดูแลรักษา การปลูกสตรอว์เบอร์รีต้องคำนึงถึงปัจจัยหลายประการ ได้แก่: ความสำคัญทางเศรษฐกิจและการตลาด ในปัจจุบัน สตรอว์เบอร์รีกลายเป็นพืชเศรษฐกิจที่มีความสำคัญในประเทศไทย โดยมีการปลูกเพิ่มขึ้นเพื่อตอบสนองต่อความต้องการทั้งในและต่างประเทศ สตรอว์เบอร์รีเป็นพืชที่มีศักยภาพทางเศรษฐกิจสูงในประเทศไทย…
-
คู่มือการเลี้ยงไก่กระดูกดำ
in องค์ความรู้ไก่กระดูกดำเป็นสัตว์เศรษฐกิจที่ได้รับความนิยมในภาคเหนือของประเทศไทย เช่น เชียงใหม่ เชียงราย และแม่ฮ่องสอน เนื่องจากมีความเชื่อเกี่ยวกับสรรพคุณทางยาของเนื้อไก่กระดูกดำ ซึ่งสามารถบำรุงร่างกายได้ดี โดยเฉพาะเมื่อประกอบอาหารร่วมกับสมุนไพรจีน แม้แต่การบริโภคเนื้อไก่โดยไม่ใช้สมุนไพรก็ยังเชื่อกันว่ามีคุณค่าทางโภชนาการสูงกว่าปกติ ลักษณะเฉพาะของไก่กระดูกดำ ไก่กระดูกดำ หรือ “Black-boned chicken” มีลักษณะเด่นคือส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ได้แก่ หนัง เนื้อ และกระดูก มีสีดำ ซึ่งเป็นผลจากการสะสมเมลานินในเนื้อเยื่อ สายพันธุ์แท้ของไก่กระดูกดำต้องมีสีดำในเก้าบริเวณ ได้แก่ ปาก ใบหน้า ลิ้น หงอน เล็บ แข้งขา ผิวหนัง กระดูก และเนื้อ กระบวนการคัดเลือกพันธุ์ พันธุ์ไก่กระดูกดำมีความหลากหลายสูง การคัดเลือกพันธุ์มักพิจารณาจากลักษณะทางกายภาพ เช่น สีขน และความดำของเนื้อ กระดูก และผิวหนัง จากการศึกษาพบว่าสามารถจำแนกสายพันธุ์ออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่ ไก่กระดูกดำสีเทาคอลายแดง สีทอง สีเทาสร้อยทอง คอลาย และสีขาว ซึ่งแต่ละสายพันธุ์มีอัตราการเกิดลูกไก่ที่แตกต่างกัน การสร้างโรงเรือนและอุปกรณ์เลี้ยงไก่ โรงเรือนสำหรับเลี้ยงไก่กระดูกดำสามารถทำได้หลายรูปแบบ โดยควรมีลักษณะป้องกันแดด…
-
อควาโปนิกส์-ปลูกผักและเลี้ยงปลาระบบที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
in องค์ความรู้ระบบ อควาโปนิกส์ (Aquaponics) เป็นการผสมผสานระหว่างการเลี้ยงสัตว์น้ำ (Aquaculture) และการปลูกพืชแบบไม่ใช้ดิน (Hydroponics) ซึ่งช่วยให้สามารถใช้ทรัพยากรน้ำอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ระบบนี้ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลาย เนื่องจากสามารถลดของเสียจากการเลี้ยงปลาและใช้เป็นสารอาหารให้พืชได้ ทำให้เป็นทางเลือกที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและสามารถเพิ่มผลผลิตได้ในพื้นที่จำกัด หลักการของอควาโปนิกส์ อควาโปนิกส์เกิดจากการรวมกันของระบบสองระบบ ได้แก่ กระบวนการทำงาน รูปแบบของระบบอควาโปนิกส์ อควาโปนิกส์แบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่: 1. ระบบแพลอยน้ำ (Deep Water Culture – DWC) 2. ระบบน้ำไหลบาง (Nutrient Film Technique – NFT) 3. ระบบรากยึดในวัสดุปลูก (Media-based Aquaponics) สัตว์น้ำและพืชที่เหมาะกับอควาโปนิกส์ ตัวอย่างปลาที่นิยมเลี้ยง ตัวอย่างพืชที่นิยมปลูก การจัดการคุณภาพน้ำ เพื่อให้ระบบอควาโปนิกส์ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ จำเป็นต้องควบคุมปัจจัยต่อไปนี้: การลงทุนและผลตอบแทน ต้นทุนหลักของอควาโปนิกส์ ผลตอบแทน จากการศึกษาตัวอย่างฟาร์มที่ใช้ระบบอควาโปนิกส์: ข้อดีและข้อจำกัดของอควาโปนิกส์ ข้อดี ✅ ประหยัดน้ำ เนื่องจากเป็นระบบหมุนเวียน✅ ลดการใช้ปุ๋ยเคมี เพราะของเสียจากปลาถูกนำมาใช้เป็นปุ๋ยพืช✅…
-
การเลี้ยงหนอนแมลง BSF เพื่อเป็นแหล่งโปรตีนทดแทนอาหารเม็ดสำหรับสัตว์น้ำ
in องค์ความรู้การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำและสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำเป็นอุตสาหกรรมที่เติบโตขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในพื้นที่ภาคเหนือของประเทศไทยที่มีแหล่งน้ำและทรัพยากรธรรมชาติเอื้ออำนวย อย่างไรก็ตาม ต้นทุนค่าอาหารสัตว์ที่สูงเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อเกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ การแสวงหาแหล่งโปรตีนทดแทนอาหารเม็ดสำเร็จรูปจึงเป็นแนวทางสำคัญในการลดต้นทุน หนึ่งในทางเลือกที่มีประสิทธิภาพคือ หนอนแมลงวันลายดำ (Black Soldier Fly: BSF) ซึ่งสามารถนำมาใช้เป็นแหล่งโปรตีนคุณภาพสูงสำหรับอาหารสัตว์น้ำ ประโยชน์ของหนอนแมลง BSF หนอนแมลง BSF มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ประกอบด้วยโปรตีน 39-56% และไขมันคุณภาพสูง 25-35% อีกทั้งยังมีกรดอะมิโนและกรดไขมันที่จำเป็นต่อสัตว์น้ำ นอกจากนี้ BSF ยังมีคุณสมบัติในการช่วยลดขยะอินทรีย์เนื่องจากสามารถเลี้ยงด้วยเศษอาหารหรือของเหลือจากการเกษตร เช่น ผัก กากมันสำปะหลัง และกากน้ำตาล ทำให้สามารถผลิตอาหารสัตว์ที่มีต้นทุนต่ำและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม วงจรชีวิตของหนอนแมลง BSF วิธีการเพาะเลี้ยงหนอนแมลง BSF การนำหนอนแมลง BSF ไปใช้เป็นอาหารสัตว์ ข้อดีและข้อจำกัดของการเลี้ยงหนอนแมลง BSF ข้อดี ข้อจำกัด การเลี้ยงหนอนแมลง BSF เป็นแนวทางที่มีศักยภาพในการลดต้นทุนอาหารสัตว์น้ำและสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ อีกทั้งยังเป็นทางเลือกที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ช่วยลดปริมาณขยะอินทรีย์ และสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในรูปแบบต่าง ๆ เช่น อาหารสัตว์ ปุ๋ยอินทรีย์ และฮอร์โมนพืช อย่างไรก็ตาม การควบคุมคุณภาพและปริมาณการผลิตเป็นปัจจัยสำคัญที่เกษตรกรต้องให้ความสำคัญ ผู้แต่ง…
-
เทคโนโลยีการปลูกพืชในวัสดุปลูก
in องค์ความรู้การเกษตรในยุคปัจจุบันกำลังเผชิญกับความท้าทายใหม่ ๆ อันเนื่องมาจากปัจจัยภายนอกหลายประการ เช่น การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ ปัญหาศัตรูพืช โรคพืช และข้อจำกัดด้านทรัพยากรธรรมชาติ โดยเฉพาะดินและน้ำ ทำให้การทำเกษตรแบบดั้งเดิมอาจไม่สามารถตอบสนองต่อความต้องการที่เพิ่มขึ้นของตลาดและผู้บริโภคได้ ด้วยเหตุนี้ ระบบการปลูกพืชในโรงเรือนจึงได้รับการพัฒนาและนำมาใช้แพร่หลายมากขึ้น เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ลดความเสี่ยง และเพิ่มผลผลิตที่มีคุณภาพสูงกว่าการปลูกพืชแบบเปิดโล่ง การปลูกพืชในโรงเรือน หรือ Greenhouse Cultivation เป็นเทคนิคที่ช่วยให้สามารถควบคุมสภาพแวดล้อมในการเจริญเติบโตของพืชได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงลดปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ ที่อาจกระทบต่อคุณภาพของผลผลิต ทำให้เป็นทางเลือกที่เหมาะสมสำหรับเกษตรกรยุคใหม่ที่ต้องการผลิตสินค้าที่มีมาตรฐานและสามารถแข่งขันในตลาดได้ หลักการพิจารณาในการผลิตพืชในโรงเรือน 1. ตลาดและความต้องการของผู้บริโภค การเลือกปลูกพืชในโรงเรือนควรพิจารณาจากตลาดเป็นหลัก ว่ามีพืชชนิดใดที่ได้รับความนิยม มีราคาดี และสามารถทำกำไรได้สูง นอกจากนี้ การศึกษาแนวโน้มการบริโภคของผู้บริโภคในช่วงเวลาต่าง ๆ จะช่วยให้สามารถวางแผนการผลิตได้อย่างมีประสิทธิภาพ 2. ฤดูกาลและสภาพแวดล้อม แม้ว่าโรงเรือนจะช่วยควบคุมสภาพแวดล้อมให้เหมาะสมกับการปลูกพืชได้ แต่ก็ยังคงต้องพิจารณาปัจจัยทางภูมิอากาศของแต่ละพื้นที่ เช่น ปริมาณแสงแดด อุณหภูมิ และความชื้นสัมพัทธ์ เพื่อเลือกพืชที่เหมาะสมกับโรงเรือนในแต่ละภูมิภาค 3. พันธุ์พืช การเลือกพันธุ์พืชที่เหมาะสมเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อผลผลิต โดยควรเลือกพันธุ์ที่ให้ผลผลิตสูง ต้านทานโรคได้ดี และเหมาะกับการปลูกในโรงเรือน เช่น พืชผักใบเขียว มะเขือเทศ แตงกวา หรือพืชที่มีมูลค่าสูง…
-
การผลิตอะโวคาโดคุณภาพ
in องค์ความรู้อะโวคาโด (Persea americana) เป็นไม้ผลเขตร้อนและกึ่งร้อนที่ได้รับความนิยมทั่วโลก เนื่องจากมีคุณค่าทางโภชนาการสูง โดยเฉพาะไขมันชนิดดีที่เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพ การผลิตอะโวคาโดที่มีคุณภาพต้องอาศัยความรู้ด้านสายพันธุ์ การขยายพันธุ์ และการดูแลรักษาต้นให้เหมาะสมเพื่อให้ได้ผลผลิตที่ดีและสามารถแข่งขันในตลาดได้ ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของอะโวคาโด อะโวคาโดเป็นไม้ผลยืนต้นที่มีความสูง 6-18 เมตร ลำต้นมีเปลือกสีน้ำตาลอ่อนและผิวขรุขระ กิ่งเปราะหักง่าย ใบมีสีเขียวสดเป็นมัน ใบเดี่ยวเรียงสลับ ขนาดใบยาวประมาณ 8-40 เซนติเมตร และกว้าง 5-18 เซนติเมตร ดอกของอะโวคาโดออกเป็นช่อแบบ Panicle ที่ปลายกิ่ง มีขนาดเล็ก สีเขียวอมเหลือง เกสรตัวผู้มีสองวง คือวงนอก 6 อัน และวงใน 3 อัน ดอกอะโวคาโดมีระบบการบานที่ซับซ้อน ส่งผลต่อการผสมเกสรและการติดผล การผสมเกสรของอะโวคาโด อะโวคาโดมีระบบการบานของดอกที่แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่: การปลูกอะโวคาโดเพื่อการค้าแนะนำให้ปลูกพันธุ์ A และ B ควบคู่กันเพื่อเพิ่มโอกาสในการผสมเกสรและติดผล พันธุ์อะโวคาโดที่แนะนำสำหรับการค้า พันธุ์อะโวคาโดที่เหมาะสมสำหรับการค้าในประเทศไทย ได้แก่: การขยายพันธุ์อะโวคาโด อะโวคาโดสามารถขยายพันธุ์ได้หลายวิธี ได้แก่: การปลูกและดูแลอะโวคาโด อะโวคาโดเป็นพืชเศรษฐกิจที่มีศักยภาพสูง…
-
คู่มือการผลิตเมล็ดพันธุ์ผักไว้ใช้เอง
in องค์ความรู้การผลิตเมล็ดพันธุ์พืชผักเป็นกระบวนการที่ต้องใช้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับพันธุ์พืช เทคโนโลยีการเกษตร และแนวทางการคัดเลือกสายพันธุ์ที่เหมาะสม เพื่อให้ได้เมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพสูง เหมาะสมกับการนำไปเพาะปลูกต่อไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระบบเกษตรอินทรีย์ ซึ่งต้องหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีและควบคุมปัจจัยแวดล้อมอย่างเป็นระบบ หลักการคัดเลือกสายพันธุ์ ก่อนเริ่มกระบวนการผลิตเมล็ดพันธุ์ ต้องมีการคัดเลือกพันธุ์ที่เหมาะสม พันธุ์พืชที่นำมาปลูกเพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ควรเป็นพันธุ์แท้ (open-pollinated) เพื่อให้สามารถเก็บเมล็ดไว้ใช้ในฤดูกาลถัดไปโดยยังคงลักษณะเด่นของสายพันธุ์ อย่างไรก็ตาม เมล็ดพันธุ์ลูกผสม (hybrid) มักให้ผลผลิตสูงกว่า แต่ไม่สามารถเก็บเมล็ดไว้ใช้ซ้ำได้ เนื่องจากลักษณะทางพันธุกรรมจะเปลี่ยนไปเมื่อปลูกในรุ่นถัดไป วิธีการผลิตเมล็ดพันธุ์ ความสำคัญของการผลิตเมล็ดพันธุ์ในระบบเกษตรอินทรีย์ การผลิตเมล็ดพันธุ์แบบอินทรีย์ช่วยรักษาความหลากหลายทางพันธุกรรม ลดการพึ่งพาเมล็ดพันธุ์จากบริษัทการค้า และช่วยให้เกษตรกรสามารถผลิตเมล็ดพันธุ์ที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของตนเองได้ นอกจากนี้ยังช่วยลดต้นทุนในระยะยาวและเสริมสร้างความมั่นคงทางอาหาร การผลิตเมล็ดพันธุ์พืชผักต้องอาศัยกระบวนการที่มีการวางแผนและการจัดการที่ดี ตั้งแต่การคัดเลือกพันธุ์ การดูแลรักษาพืชแม่พันธุ์ ไปจนถึงการเก็บเกี่ยวและเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์ให้มีคุณภาพสูง โดยเฉพาะในระบบเกษตรอินทรีย์ที่ให้ความสำคัญกับการลดการใช้สารเคมีและส่งเสริมความยั่งยืนทางการเกษตร ผู้แต่ง: ฉันทนา วิชรัช หน่วยงาน : คณะผลิตกรรมการเกษตร แหล่งข้อมูล : https://kb.mju.ac.th/article.aspx?id=4146 เอกสารฉบับเต็ม : https://maejo.link/lNa6
-
-
-
